Một ngày nọ, có một con bò và một con chim trĩ kiếm ăn trên một cánh đồng. Con bò gặm cỏ, còn con chim trĩ thì mổ rận bám trên người con bò – quả là một mối quan hệ hợp tác hoàn hảo. Nhìn vào cái cây cổ thụ bên rìa cánh đồng, con chim cảm thán nói, “Than ôi, đã từng có một thời tôi bay được lên thẳng tới cảnh cao nhất của cái cây kia đấy. Giờ thì đôi cánh của tôi thậm chí không còn đủ khỏe nữa để bay lên cái cành thấp nhất.”

Con bò thờ ơ đáp, “Mỗi ngày hãy chịu khó ăn một chút phân của tôi đi, rồi chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra. Chỉ trong vòng hai tuần, bạn sẽ bay lên đến tận ngọn cây.”

Chim trĩ nói, “Ồ, thôi đi mà. Thật vớ vẩn. Chuyện vô lý gì vậy chứ?”

Con bò trả lời, “Cứ thử mà xem. Toàn bộ loài người đều thích thế đấy.”

Nghe thấy thế, chim trĩ miễn cưỡng cuối xuống mồ thử phân bò. Và ngay vào ngày đầu tiên, chim trĩ đã bay được tới cành cây đầu tiên. Trong vòng hai tuần, nó đã lên tới tận cành cây cao nhất. Nó bèn đậu lại trên đó, bắt đầu thưởng ngoạn cảnh quan.

Ông lão nông dân gần đó đang đu đưa trên chiếc ghế bập bênh thường ngày thì bỗng trông thấy một con chim trĩ già béo mập đậu trên ngọn cây. Ông bèn lôi ngay khẩu súng săn của mình ra và bắn con chim đó rơi khỏi ngọn cây.

Bài học rút ra từ câu chuyện trên: Những điều nhảm nhí có thể đưa bạn lên tới đỉnh cao, nhưng chúng sẽ không bao giờ để bạn ở lại được trên đó! Thế nên, bạn có thể dùng những điều nhảm nhí để lừa gạt bản thân mình vào nhiều kiểu trạng thái cảm xúc khác nhau, bạn có thể chế ra một chút hạnh phúc cho mình, nhưng vấn đề nằm ở chỗ, nó sẽ chẳng bền lâu. Thời tiết có thể kéo tụt nó. Thị trường chứng khoán có thể khiến nó sụp đổ. Và ngay cả trong trường hợp nó không sụp đổ, thì việc sống trong nỗi lo sợ nơm nớp rằng nó có thể sụp đổ cũng là đủ tồi tệ rồi! Chỉ riêng cái nguy cơ rằng một ngày nào đó nó sẽ sụp đổ cũng đã là một dạng tra tấn – mà thường thì tình trạng này còn tồi tệ hơn cả khi thảm họa thực sự xảy ra. Vì thế, chừng nào cuộc sống nội tâm của bạn còn làm nô lệ cho những tình huống bên ngoài, thì khi ấy nó vẫn sẽ luôn ở một trạng thái bấp bênh. Không có cách nào khác.

Vậy thì đâu mới là lối thoát?

Lối thoát chỉ đơn giản là việc thay đổi hướng đi. Bạn chỉ cần nhận ra rằng nguồn gốc và nền tảng cho những trải nghiệm của mình nằm ở ngay bên trong chính mình. Trải nghiệm của con người có thể được kích thích hay xúc tác bằng những sự kiện bên ngoài, nhưng nguồn gốc của nó lại là ở bên trong. Đau đớn hay khoái lạc, vui sướng hay khổ sở, nỗi thống khổ hay là cực lạc – tất cả chỉ diễn ra bên trong bạn mà thôi. Cái ngu ngốc của con người nằm ở chỗ, người ta luôn luôn cố bòn rút hạnh phúc từ bên ngoài. Bạn có thể sử dụng ngoại cảnh như là một sự kích thích hay một nút khởi động, nhưng hạnh phúc thật sự thì luôn luôn đến từ bên trong.

Hiện giờ, bạn đang cầm trên tay một cuốn sách. Bạn nhìn thấy cuốn sách ở đâu? Hãy dùng ngón tay để chỉ ra nơi bạn nhìn thấy nó. Bạn có nghĩ rằng hình ảnh này nằm bên ngoài bạn không?

Hãy nghĩ lại đi.

Bạn còn nhớ nó hoạt động thế nào không? Ánh sáng chiếu vào cuốn sách, phản chiếu lại, và đi vào bên trong ống kính của mắt bạn, rồi được chiếu lên như một hình ảnh ngược trên võng mạc – bạn biết cả câu chuyện rồi đấy. Thế nên, bạn thực ra đang thấy cuốn sách ngay trong chính mình.

Bạn thấy toàn bộ thế giới ở đâu?

Một lần nữa, câu trả lời là ở ngay trong chính bạn.

Tất cả mọi việc từng xảy ra với bạn, bạn đều trải nghiệm chúng ở ngay trong chính mình. Ánh sáng và bóng tối, đau đớn và khoái lạc, nỗi thống khổ hay cực lạc – tất cả những điều đó đều xảy ra trong bạn. Nếu bây giờ có người chạm vào tay bạn, bạn có thể nghĩ mình đang cảm nhận bàn tay của họ, nhưng thực tế là bạn chỉ đang trải nghiệm những cảm giác của chính bàn tay mình. Toàn bộ trải nghiệm đều nằm ở bên trong. Tất cả mọi trải nghiệm của con người đều là một trăm phần trăm do tự tạo nên.

Như vậy, nếu suy nghĩ và cảm xúc của bạn là do bạn tạo ra, thì bạn có thể nhào nặn chúng theo bất kỳ cách nào bạn muốn. Ngày nay, có bằng chứng khoa học rằng, không cần uống một giọt rượu hay bất kỳ loại chất kích thích nào bạn vẫn hoàn toàn có thể tự khiến cho mình say. Một nhà hóa học hữu cơ người Israel, tên là Raphael Mechoulam, cùng nhóm nghiên cứu của mình đã thực hiện một dự án và cuối cùng tìm ra một dạng “phân tử niềm vui” trong cơ thể con người. Nói một cách đơn giản, họ đã tìm ra rằng não bộ con người có các thụ thể để tiếp nhận chất cần sa tự nhiên. Vì sao lại như vậy? Theo họ, nguyên nhân ở đây là do cơ thể có khả năng sản xuất chất gây hưng phấn của riêng nó. Nói cách khác, nó có thể tự sản xuất ra sự vui sướng an lạc mà không cần đến bất kỳ sự kích thích nào từ bên ngoài – và hơn thế nữa, nó còn không để lại những di chứng sau sử dụng nào! Sở dĩ một số chất hóa học, như rượu và các loại ma túy, lại nguy hiểm là bởi vì chúng có thể làm giảm khả năng nhận thức của bạn, hủy hoại sức khỏe, gây nghiện, và phá hủy bạn. Nhưng đây lại là một chất gây hưng phấn được tạo ra và tiêu thụ bởi chính cơ thể bạn – và nó có tác dụng rất lớn cho sức khỏe và hạnh phúc của bạn! Điều đó có nghĩa là cơ thể con người là một hệ thống khép kín kỳ diệu. Những năm gần đây người ta cũng phát hiện thêm nhiều hóa chất tương tự khác, nhưng riêng chất này được đặt tên là “anandamide”, dựa theo từ ananda trong tiếng Phạn, có nghĩa là sự vui sướng tột cùng. Từ điều này, chúng ta có thể suy ra rằng hạnh phúc chỉ đơn giản là một dạng hóa học. Sự yên bình là một dạng hóa học khác. Trong thực tế, mọi trạng thái dễ chịu thoải mái mà chúng ta trải nghiệm – dù là sự yên bình, niềm vui sướng, hay cực lạc – đều là một dạng hóa học. Hệ thống tri thức trong yoga đã biết đến điều này từ rất lâu.

Có một công nghệ dành cho hạnh phúc nội tại – cho việc tạo ra một nền tảng hóa học để trải nghiệm niềm vui tột cùng. Đây là một phương diện của thứ mà tôi gọi là “Kiến tạo Bản thân” Nếu bạn tỉnh thức, bạn có thể kích hoạt hệ thống của mình sao cho chỉ một việc đơn giản như hít thở cũng đã là một niềm vui to lớn. Tất cả những gì nó đòi hỏi chỉ là sẵn lòng dành ra một chút sự chú ý cho cơ chế hoạt động nội tại của mình.

Đây là một thay đổi cơ bản cần xảy ra trong nhận thức của chúng ta. Đừng cố tìm kiếm con đường thoát khỏi sự khổ sở. Đừng cố tìm kiếm con đường thoát khỏi những khổ đau. Chỉ có một cách – và đó là vào bên trong chính mình.