ĐỪNG ĐỔ LỖI, CHỈ CẦN TẬP TRUNG

“Anh phải ngừng đổ lỗi cho Chúa hay bất kỳ người nào khác. Anh phải nắm toàn quyền kiểm soát ham muốn của mình và thay vì lãng tránh, hãy nghĩ tới những điều thuộc phạm vi lựa chọn lý trí của anh. Anh sẽ không còn cảm thấy tức giận, phẫn uất, đó kị hay hối tiếc.”
Epictetus, Discourses

Nelson Mandela từng bị bắt giam hai mươi bảy năm vì đấu tranh phản đối chế độ phân biệt chủng tộc tàn bạo ở Nam Phi. Suốt mười tám năm trong quãng thời gian này, ông có một cái xô để đi vệ sinh, một cái giường đơn thô cứng trong một phòng giam chật chội, và được phép có một người đến thăm một lần mỗi năm, trong vòng ba mươi phút. Đó là cách đối xử độc ác nhằm cô lập và đánh gục các tù nhân. Tuy nhiên, bất chấp tất thảy, Mandela vẫn là một người đầy phẩm giá trong nhà tù.

Dù thiếu thốn nhiều thứ nhưng ông vẫn tìm ra những cách sáng tạo để khẳng định ý chí của mình. Như một trong những bạn tù của ông, Neville Alexander, chia sẻ trên tờ Frontline, “Ông ấy [Mandela] luôn nhấn mạnh rằng, nếu quản giáo bắt ta phải chạy, hãy kiên quyết đi bộ. Nếu chúng bắt ta phải đi bộ nhanh, hãy kiên quyết đi bộ chậm. Tinh thần là thế. Chúng ta mới là người thiết lập luật.” Để duy trì thể hình, ông tập nhảy dây (dù không có dây) và đấm bốc (dù không có đối thủ). Ông ngẩng cao đầu hơn những tù nhân khác, động viên họ mỗi khi tình hình trở nên khó khăn và luôn rất tự tin, quả quyết.

Bạn cũng có thể khẳng định sự tự tin như thế ở bản thân mình. Dù hôm nay có xảy ra bất cứ điều gì, dù bạn ở trong tình huống nào, hãy luôn nhắm tới những điều nằm trong phạm vi lựa chọn lý trí của bạn. Hãy hạn chế những cảm xúc bộc phát hết mức có thể bởi điều này rất dễ khiến bạn bị phân tâm. Đừng xúc động, hãy tập trung.

Luôn có nhiều tiềm năng để hành động hơn ta tưởng

“Hãy trang bị cho mình cách tư duy để vượt qua nghịch cảnh. Những quãng thời gian khó khăn rồi sẽ qua, những gọng kìm siết chặt rồi sẽ lỏng dần, và những gánh nặng sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn khi ta biết hóa giải áp lực một cách phù hợp.”
Seneca, On Tranquility of Mind

Bạn đã bao giờ cầm chắc phần thua trong một trận đấu thì đột nhiên lại lội ngược dòng và giành chiến thắng chưa? Hãy nhớ lại một lần bạn nghĩ mình chắc chắn sẽ không qua nổi bài kiểm tra, nhưng khi nỗ lực ôn luyện cả đêm và kèm theo một chút may mắn, bạn đã giành được điểm khá. Hãy nhớ đến một lần mà tất cả mọi người đều từ bỏ hy vọng, chỉ riêng bạn vẫn cố theo đuổi đến cùng và đạt được thành công.

Đó là năng lượng, là sự sáng tạo – và quan trọng hơn cả – là niềm tin vào bản thân mà bạn cần có ngay lúc này. Chủ nghĩa thất bại sẽ không đưa bạn đến đâu (ngoại trừ kết cục thất bại). Hành động tốt nhất bây giờ là tập trung toàn bộ nỗ lực vào những điều kiện hạn chế nhất và các cơ hội nhỏ nhất. Một phụ tá của Lyndon Johnson từng nhận xét rằng, bao quanh Lyndon là tinh thần “nếu bạn làm mọi thứ, bạn sẽ giành chiến thắng”. Mọi thứ. Hay như Marcus Aurelius từng nói, nếu một việc nằm trong phạm vi hành động khả thi của con người thì ta luôn có thể làm được.