NHẮM MỤC TIÊU

 Cuộc đời là một sân khấu

Con người là các diễn viên.

_ Shakespeare

Cuộc đời là một sân khấu, và tất cả chúng ta là các diễn viên. Chúng ta có thời gian diễn trên sấn khấu đời, rồi ra đi… Trong lúc đang ở trên sân khấu, ta diễn vai của mình, dù hay dở thế nào. Mỗi tính cách trong đại kịch này đều bộc lộ trên sân khấu.

Bạn muốn gửi thông điệp nào của dời bạn cho đời? Nó nói về cái đẹp hay sự hợp tác, về sự uyên thâm hay cảm hứng, về hòa bình hay sự khai sáng? Đời bạn nói lên điều gì khi sân khấu buông màn? Giải đáp của các câu hỏi trên nằm cả trong phần này.

 Động cơ duy nhất của một người là thể hiện tính cách nơi hành động.

_ Jean de la Bruyere

Hãy suy nghĩ “mục tiêu” trong đời là thông điệp của  bạn. Mỗi cuộc đời đều nói lên một điều gì đó. Hãy tự hỏi mình. Đâu là mục tiêu hoạt động của đời mình? Trong một vở kịch hay, không có điều gì hay hành động nào mà không có mục đích. Mỗi lời, mỗi cử động, hiệu ứng của ánh sáng, trang phục, v.v… đều đưa ra một thông điệp. Thông điệp nào bạn muốn gửi cho đời? Bạn đóng vai diễn nào trong sân khấu đời này?

Trong tiểu luận “Cơ sở sáng tạo nghệ thuật trong văn học,” kịch tác gia Maxwell Anderson đã trình bày rõ vài yếu tố chính mà ông ta cho là cốt yếu trong mọi đại kịch bản, mà theo ông thì, “Một vở kịch không thể thiếu chúng – hay chí ít là nó không thành công…” Hãy xem xét coi nó có thể ứng dụng vào tấn kịch đời không.

1. “Câu chuyện của kịch phải là câu chuyện về điều diễn ra trong tâm của con người, không thể chỉ chủ yếu giải quyết những biến cố bên ngoài. Những biến cố bên chỉ mang tính biểu tượng của những gì diễn ra ở bên trong. “Đó là ý nghĩa thi vị của cuộc sống, là lý lẽ của con tim. Mọi hoạt động phải là sự phản tính.
2. “Câu chuyện của kịch phải là cuộc xung đột – nhất là sự xung đột giữa các lực lành và dữ bên trong từng con người.” Sự xung khắc nội tâm đem lại cho cuộc sống của bạn sự căng thẳng kịch tính và sáng tạo. Bản ngã thiện được dàn dựng luôn xung khắc với bản ngả ác, và cuối cùng thiện phải thắng ác. Nói thế không có nghĩa là không có trường hợp ngược lại.
3. Quả là Anderson có ý nói, “Vai chính của vở kịch không thể là con người hoàn thiện. Nếu anh ta hoàn thiện, anh ta cần gì để phấn đấu vươn lên, để đến cuối vở kịch anh ta phải là con người đang phục.” Cuộc đời của mỗi người cũng chỉ mong có vậy. Nhân vật chính không thể thất bại mà mỗi lúc mỗi vươn lên, mạnh hơn, chân thực hơn.
4. “Điểm trội của vở kịch luôn là điểm trội đạo lý. Cuộc chiến đấu trong vai người hùng luôn là cuộc chiến để vượt qua hoàn cảnh với bao gian nan, thử thách, nói lên phẩm chất của người hùng. Theo Joseph Campbell, người hùng là “người hiến cuộc đời mình cho điều gì đó lớn hơn bản thân của họ. Đấy là điều làm cho nhân vật “hấp dẫn”. Đó là lý do vì sao chúng ta cứ “chăm chăm” vào họ. Có điều, theo Campbell thì ai trong chúng ta cũng có thể hành động hào hùng, miễn là “chúng ta thôi nghĩ về mình và tìm cách tự vệ.” Kẻ hèn yếu lúc nào cũng do dự, cự tuyệt.

——

ĐỪNG CƯỜNG ĐIỆU, KHƯỚC TỪ, HAY HẠ THẤP TẦM QUAN TRỌNG CỦA MÌNH

Nhiều người để mình rơi vào tình trạng làm giới hạn khả năng diễn xuất của họ trong vở kịch đời. Có người phóng đại họ quá. Người khác lại phủ nhận tầm ảnh hưởng của họ.

Cũng có người thừa nhận ảnh hưởng của mình nhưng hạ thấp khả năng của họ. Những thái cực ấy gây cản trở cho quá trình khám phá mục đích cuộc đời, hay vai diễn trong tấn tuồng đời.

 Tầm quan trọng hay tầm thường của con người không thể cường điệu được.

_ Regimald Blytb

Đừng cá nhân hóa mình quá đáng, những mục tiêu cao cả không thuộc về cá nhân. Nó có tính liên tục của lịch sử. Nó khởi đầu trước bạn và còn tiếp tục sau bạn. Thành Rome không thể xây trong một ngày; khoa học, nghệ thuật, hay văn hóa cũng thế. Chúng ta đứng trên vai của những người đi trước và hàm ơn họ rất nhiều.  Mục tiêu cao cả luôn là nỗ lực của tập thể.

Nhiều người chối bỏ rằng những việc họ làm nào có mục tiêu hay hàm ý gì, kể cả những người viết kịch bản phim, các kịch tác gia, ngoài việc kiếm tiền. Rõ ràng đây là điều ngớ ngẩn, vì mọi việc chúng ta làm đều là một thông điệp, một thông tri, giống như nốt nhạc ngân lên. Chẳng có nốt nhạc nào khi gióng lên mà không phát ra âm thanh. Cứ xem khu vườn Thiền, việc sắp xếp đồ vật đã nói lên tất cả.

 Vậy, cứ xem họ sinh quả nào, thì biết họ là ai.

_ Matthew

Thế giới kim tiền ngày nay rõ ràng đã cho ta cảm nhận rằng cuộc sống của người có công án việc làm chỉ là hàng hóa, một thứ hàng hóa rẻ mạt. Thú vật bị khai thác cốt để sinh lợi. Nước được các nhà khoa học cho là nguồn của cuộc sống lại được dùng để tẩy rửa bao đồ dơ bẩn. Không khí bị ô nhiễm bởi các loại khí độc. Mặt đất bị phát quang, cho thuê, và tráng xi măng.

 Tôi còn hành động như thể tôi còn có thể đổi thay.

_ William James

Nếu cuộc sống rẻ như vậy, phải chăng giá trị của con người thấp kém đi vì đồng lương ít ỏi? Chẳng lẽ cánh đồng hay đầm lầy là vô giá trị cho đến lúc nó được “khai hoang,” sinh ra hoa lợi? Phải chăng dòng suối trong và bầu trời xanh là vô giá trị vì chúng không tạo ra tiền? Những người bảo vệ giá trị của đời sống thường phải lập luận rằng: “Cứu môi trường là một việc tốt”, rằng “việc giúp những người sống trong thành phố là có lợi về mặt kinh tế.” Họ bào chữa sự sống bằng từ kinh tế hơn là dựa vào giá trị tự thân của nó.

Vào thời Trung cổ, Thiền sư Zhenjing đã nói, “Thật khó tìm ra người nào muốn nói lên điều gì phải là phải, điều gì trái là trái…” Ngày nay, ai nói thẳng ra điều phải bị coi là kẻ chống lại lòng tin hiện hành về tính tương đối của giá trị. “Tín ngưỡng” này cho rằng mọi phán xét về giá trị thì “phản khoa học” khi bảo cái này hơn cái kia. Tất cả chỉ là tương đối, chẳng thể làm gì khác được. Trong khi sự ủng hộ giá trị chẳng còn ai, bánh xe lợi lộc không ngừng quay. Chủ thuyết “chẳng có giá trị” là bằng chứng của tri thức và đạo lý để người ta tha hồ vơ vét, khai thác, và ngược đãi. (Đấy là lý do vì sao chúng ta cần xem xét để làm rõ tầm nhìn và giá trị trước khi bàn tới mục đích).

 Hãy nhớ rằng bạn là một diễn viên trong vở kịch và nhà viết kịch chọn bộ điệu cho nó… Việc của bạn là nhập vai và diễn cho đạt. Còn việc phân vai thuộc về người khác.

_ Epictetus

Hẳn là có sự khác biệt giữa việc ta làm hay không làm. Con người, các động vật, bầu khí quyển, nước, trái đất, thực phẩm và các khoáng sản không chỉ là các loại hàng hóa để mua bán; chúng là chất liệu của cuộc sống. Dù bạn sống là để chế tạo bom hay phục vụ cộng đồng, bạn chỉ làm việc gì mà bạn cho là quan trọng. Cuộc sống để làm điều bạn thích thì khác với cuộc sống đi làm thuê, dù là được trả công cao. Cách duy nhất để bảo không có gì khác là bảo cuộc sống chẳng thay đổi được.

Ba hạng người mà chúng ta đề cập ở trên không chối rằng chúng ta không làm gì khác được, họ chỉ bảo rằng bản thân họ không làm gì được nhiều. Nếu bạn nằm trong số này, hãy lắng nghe lời khuyên của những đại diễn viên: “Thà đóng vai phụ trong vở kịch hay còn hơn đóng vai chính trong vở kịch dở. Không phải ai cũng có thể là siêu sao, thế nhưng ngôi sao nào chẳng có sự sắp xếp sẵn? Tóm lại, điểm quan trọng không phải là bạn đóng vai nào mà là chấp nhận đóng và đóng cho hay.

 Tốt hơn bạn hãy làm bổn phận của mình, dù bất toàn, vẫn hơn là đảm đương việc của người khác, dù thành công. Thà chết khi làm bổn phận của mình: bổn phận của người khác sẽ đẩy bạn vào mối nguy tinh thần lớn lao.

_ Chí Tôn ca

Phần đông chúng ta thường hay đánh giá thấp những đóng góp của mình theo cách suy nghĩ cũ. Chúng ta lập những ranh giới quanh trí tưởng tượng sáng tạo của chúng ta, ít chịu phiêu lưu xa hơn những gì đã gặt hái được. Hãy phá bỏ những ranh giới. Hãy đi xa hơn nữa. Khi bạn kỳ vọng hơn ở mình, bạn tạo khoảng trống để phát triển thêm. Lúc đầu, đấy là một khoảng trống, nhưng dần dần bạn lấp đầy nó bằng những trách nhiệm và kỹ năng mới. Bạn đánh giá cao những gì mình có thể làm.

 Cứ bảo rằng, “Tôi kiếm đủ nuôi gia đình, tôi làm việc giỏi, là một người cha tốt, là người sùng đạo” thì chưa đủ. Như thế cũng là đã tốt rồi nhưng bạn phải làm điều gì hơn thế nữa.

_ Albert Schweitzer

Việc của bạn là tìm ra công việc của mình và dốc tâm vào đó.

_ Đức Phật

Phá bỏ những giới hạn và trải rộng trí tưởng tượng của bạn ra, bạn sẽ thấy có sự khác biệt giữa khả năng sẽ làm được của mình với những gì bạn đang thực làm được. Ta gọi đó là khoảng trống sáng tạo. Khoảng trống này giúp bạn dấn thân thêm để theo đuổi điều vượt trội. Trải rộng trí tưởng tượng bằng cách mở rộng tầm nhìn về những gì bạn có thể đóng góp. Mà nếu khoảng trống ấy hẹp, bạn sẽ cảm thấy bị giam hãm và trì trệ, chỉ khi nào khoảng trống ấy được mở rộng thêm, bạn mới cảm thấy sinh động hẳn lên. Để giúp bạn xác định mục tiêu của mình, chúng tôi để nghị bạn xem: Điều gì khiến bạn trăn trở nhất? Bạn muốn phục vụ ai? Và bạn muốn vươn ra bao xa?

——

ĐIỀU GÌ KHIẾN BẠN TRĂN TRỞ NHẤT?

Bạn bắt gặp ở đâu đó nơi cộng đồng, ở đất nước của bạn, hay trên thế giới có hoàn cảnh nào đó khiến bạn rất bức xúc mà muốn hành động ngay, chẳng hạn cảnh đói khổ, sự bất công, ngược đãi trẻ em, v.v…Cũng có thể bạn muốn viết một bản nhạc hay để chia sẻ tầm nhìn của bạn cho thế giới qua nghệ thuật.

Martin Luther King và Thánh Gandhi đã căm giận khi thấy con người đối xử bất công, thô bạo với đồng loại. Einstein xúc động trước khát vọng muốn biết con người đứng ở đâu trong vũ trụ này. Mozart cảm kích trước những cung đàn mà đến nay vẫn làm rung động lòng người khôn.

 Khi người ta biết phục vụ, cuộc sống không còn vô nghĩa nữa.

_ John Gardner

Dù bạn đang làm việc để ngăn chặn đau khổ hoặc lan truyền niềm vui, bạn đang góp tay xây dựng thế giới này tốt đẹp hơn, và hẳn bạn phải là người hết sức trăn trở, đầy nghị lực, bạn mới có thể đương đầu với những khó khăn. Khát vọng phục vụ và lòng trung thành với lý tưởng cao đẹp sẽ dẫn dắt bạn.

——

BẠN MUỐN PHỤC VỤ AI?

Có nhóm người nào bạn muốn giúp đỡ một cách đặc biệt? Có lẽ bạn sinh ra ở vùng quê, thấy dân chúng lao nhọc và bệnh hoạn, bạn muốn săn sóc sức khỏe cho họ. Là người cùng quê, bạn biết họ cần gì. Hoặc bạn muốn giúp đỡ người già và trẻ em hơn? Dù hoạt động ở lĩnh vực nào, bạn hãy lắng nghe tiếng lòng của mình.

——

BẠN MUỐN VƯƠN RA BAO XA?

Khi suy tính về cuộc mưu sinh, hãy xét coi điều gì tác động bạn nhất. Việc bạn muốn làm là thay đổi hoặc giúp ích một cá nhân, một gia đình, một cộng đồng? Chất lượng và chiều sâu của việc làm cũng quan trọng như số lượng. Ví dụ một thầy giáo dạy dỗ vài ba chục học trò thôi, nhưng trăn trở của người thầy là làm sao các học trò của mình nên người và giúp đời được nhiều hơn mình cho thấy người thầy đã tận lực và yêu thương họ. Mục đích của công việc nói lên rằng điều bạn suy nghĩ là điều đúng và nên làm. Lý do hành động luôn đến trước công việc.

 Ai muốn lãnh đạo anh em, hãy làm tôi tớ mọi người

_ Mark

Thoreau đã nói, “Đừng chỉ tốt – mà tốt vì mục đích gì.” Muốn biết, bạn hãy nghe tiếng lòng của mình rồi thể hiện nó ra cho đời. Hãy xem xem cuộc đời này cần bạn tới đâu và bạn muốn cho đi bao nhiêu để quyết định mục đích sống của bạn.

Trong phần trước, bạn đã đề ra “sứ mệnh” sống và làm việc ở đời. Giờ bạn xác định việc làm của bạn, nghĩa là mục đích của công việc. Chúng ta sẽ kiểm tra khả năng phục vụ theo ba phần: trước nhất, “Thế nào: Cách bạn muốn phục vụ;” thứ đến, “Ai: Người mà bạn muốn phục vụ;” và cuối cùng, “Bao nhiêu: Tầm tác động khiến bạn muốn thực hiện.”

——

 Cách sống hạnh phúc là làm cho người khác cũng được hạnh phúc.

_ Robert Ingersoll

Đây là thử nghiệm để biết sứ mệnh của bạn trên trần gian này đã hoàn tất chưa. Nếu tôi còn sống, nó không như thế.

_ Richard Bach

Không có điều gì tự nhiên mà có.

_ Shekespeare

Hãy sống như thể bạn sẽ ước được sống thêm lúc bạn hấp hối.

_ Christian Furchtegott Gellert

Ai cũng phải sống vì mình, nhưng nên xem coi mình có bạn hiền không.

_ Charles Hughes

Hành vi tuyệt vời nhất là đặt thêm một hành động khác cho mình.

_ William Blake

——

Cách Bạn Muốn Phục Vụ

Bước đầu tiên để triển khai mục đích của việc làm là biết bạn muốn làm gì bằng cách xác định các lĩnh vực mà bạn muốn góp nhiều nhất. Dưới đây là những thí dụ về chuyện “tôi muốn” nói rõ mục đích của bạn. Bạn có thể dùng một trong những thí dụ này làm khung sườn rồi sửa đổi hoặc điều chỉnh  cho phù hợp với mục đích của bạn. Có điều, chính bạn phải viết ra để nó phản ánh trung thực ước muốn của bạn.

Có thể bạn có nhiều mục đích. Lúc đó bạn sẽ sắp xếp để thực hiện từng việc một, trong vòng dăm mười năm.

– Nông nghiệp: Tôi muốn sản xuất và thúc đẩy việc trồng trọt mọi thứ một cách tự nhiên, giúp người tiêu dùng có những loại thực phẩm sạch và bổ sung.

– Bảo dưỡng thú vật: Tôi muốn các thú vật được săn sóc tử tế.

– Kiến trúc: Tôi muốn thiết kế những tòa nhà tiện ích và hài hòa.

– Nghệ thuật: Tôi muốn vẽ những bức tranh thấm đượm các chân lý phổ quát, gây hứng thú trong lòng mọi người.

– Doanh nghiệp: Tôi muốn làm ra sản phẩm giá trị và phục vụ tận tình người tiêu dùng.

– Thời trang: Tôi muốn thiết kế, sản xuất hoặc phân phối các loại áo quần hợp thẩm mỹ, mặc vào thấy thoái mái và có lợi cho sức khỏe.

– Truyền thông: Tôi muốn cung cấp các công nghệ truyền thông giúp mọi người đạt được mục tiêu của họ.

 Về lâu về dài bạn chỉ nhằm đạt được điều bạn nhắm tới. Vì thế, dù ngay lúc này bạn thất bại, bạn hãy cứ nhắm tới điều gì cao hơn.

_ Henry David Thoreau

– Ẩm thực: Tôi muốn chế biến những món ăn ngon và tạo bầu không khí bữa cơm vui vẻ, ấm cúng.

– Quốc phòng: Tôi muốn nền an ninh quốc gia được an toàn, mọi người sống an lành, thoải mái để theo đuổi hạnh phúc riêng của họ.

– Kinh tế: Tôi muốn giúp người dân phát triển tiêu chuẩn sống cao, vừa xứng phẩm giá con người vừa đạt sự cân bằng sinh thái, làm sao để sự phát triển kinh tế giúp mọi người có hàng hóa tốt và được phục vụ chu đáo.

– Giáo dục: Tôi muốn mọi người phát triển về mặt tri thức, tính cách, và các kỹ năng, mở rộng chân trời và đào sâu kiến thức.

– Năng lượng: Tôi muốn thiết kế và phát triển nguồn năng lượng an toàn, hiệu quả, không ô nhiễm, và dồi dào, kể cả việc tìm ra nguồn năng lượng mới.

– Xây dựng: Tôi muốn thiết kế, xây dựng cầu đường, máy móc, nhà cửa nhằm nâng cao chất lượng sống của con người.

– Giải trí: Tôi muốn đem tiếng ca, điệu múa, và các hình thái nghệ thuật để soi sáng và khai sáng đời sống con người.

– Môi trường: Tôi muốn giữ gìn và cải tạo môi trường sao cho thật an toàn và trong lành.

– Gia đình: Tôi muốn cung cấp các dịch vụ giúp mọi gia đình hòa hợp và hạnh phúc.

– Chính quyền: Tôi muốn hợp tác với chính quyền để chính quyền luôn có trách nhiệm với người dân.

– Y tế: Tôi muốn hợp tác với chính quyền để chính quyền luôn có trách nhiệm với người dân.

– Lịch sử: Tôi muốn mọi người hiểu rõ hơn về dĩ vãng để hiểu những quá trình lịch sử đã giúp làm thay đổi và có được những kết quả như hiện nay.

– Kỹ nghệ: Tôi muốn sản xuất nhiều của cải vật chất giúp đời sống con người no đủ, thoái mái, và hữu ích.

– Dịch vụ thông tin: Tôi muốn cung cấp cho mọi người thông tin mà họ cần để có thể quyết định sáng suốt và hiệu quả.

– Thiết kế nội thất: Tôi muốn tạo không gian nội thất để nâng đỡ tinh thần cho những người sinh sống trong đó.

– Báo chí: Tôi muốn thông tin sự kiện và vấn đề để mọi người kịp thời lo toan cuộc sống của họ.

– Công lý: Tôi muốn bảo vệ quyền lợi chính đáng và mọi người được đối xử công bằng.

– Cảnh quan: Tôi muốn tạo môi trường bên ngoài để mọi người được thư thái và vui vẻ.

– Luật pháp: Tôi muốn tạo môi trường bên ngoài để mọi người được thư thái và vui vẻ.

– Khoa học: Tôi muốn giúp mọi người nâng tầm hiểu biết và sử dụng các quy trình sinh học và hữu cơ hầu sống khỏe mạnh.

– Quản trị: Tôi muốn quản trị các cơ sở để phục vụ cho nhu cầu của con người.

– Âm nhạc: Tôi muốn chia sẻ vẻ đẹp, niềm vui, sự hiểu biết và sự hài hòa qua phương tiện âm nhạc.

– Tổ chức: Tôi muốn giúp mọi người tổ chức các nguồn nhân sự, tài sản, ý tưởng, tài chính hiệu quả, giúp họ dễ dàng đạt các mục tiêu.

– Hòa bình: Tôi muốn cải tiến nền hòa bình thế giới bằng cách đẩy mạnh sự hợp tác và sự hiểu biết giữa quốc gia. Tôi muốn nêu gương và cải thiện tình yêu thương.

– Nghệ thuật biểu diễn: Tôi muốn giữ một vai trò tích cực trình bày điều kỳ diệu, nỗi đắng cay, vẻ đẹp của sự trải nghiệm của con người trước cử tọa sinh động.

– Triết lý: Tôi muốn mọi người suy tư sâu sắc về các vấn đề của cuộc sống. Khuyến khích họ suy xét niềm tin của họ, của người khác và chia sẻ với họ sự uyên thâm của các thế hệ con người.

– Thể dục: Tôi muốn chỉ cho mọi người cách luyện tập thân thể để tăng cường tối đa sức khỏe, chống lại sự lão hóa và giảm bớt sự căng thẳng.

– Khoa học tự nhiên: Tôi muốn giúp mọi người hiểu về thế giới tự nhiên và cách làm cho nó phục vụ con người tốt hơn.

– Chính trị: Tôi muốn giúp mọi người có tiếng nói quyết định để tạo ảnh hưởng tới cuộc đời của họ.

– Tâm lý: Tôi muốn giúp họ người hiểu rõ hơn tâm trí, tình cảm, động cơ, và khát vọng của họ.

– Sự tiêu khiển: Tôi muốn giúp mọi người được thoải mái, vui khỏe, cả về tâm hồn lẫn thể xác.

– Tôn giáo: Tôi muốn thừa hành nhu cầu tinh thần cho con người, giúp họ khám phá xem họ là ai và phương cách để được giải thoát.

– Thể thao: Tôi muốn giúp mọi người hiểu được nguồn vui của sự nỗ lực, sự kiên trì, sự hợp lực, tình đồng đội, và phát triển thể lý mà các môn thể thao đem lại.

– Công nghệ: Tôi muốn thiết kế, sản xuất, hoặc xúc tiến các tiến bộ công nghệ để giúp con người hạnh phúc hơn, giàu có hơn, có lối sống hữu ích hơn.

– Thương mại: Tôi muốn cải tiến thiện ý và sự tương tác văn hóa bằng cách giúp người ta giao thương các sản phẩm và các dịch vụ với nhau.

– Vận tải: Tôi muốn giúp mọi người đi đây đi đó bằng các phương tiện an toàn, sạch sẽ, kinh tế, và hiệu quả nhất, tránh sử dụng lãng phí nguồn tài nguyên thiên nhiên.

————–