Mặc dù chúng ta có thể nghĩ rằng trúng xổ số hàng triệu đô – la sẽ khiến chúng ta hạnh phúc, nhưng thực tế và nghiên cứu lại kể cho chúng ta một câu chuyện rất khác: tiền và các sở hữu vật chất, sau một thời điểm nào đó, có liên quan rất ít với mức độ hạnh phúc chúng ta trải nghiệm trong cuộc sống. Trái lại, các mối quan hệ với người khác được chứng minh là có một tác động mạnh mẽ đối với mức độ hạnh phúc của chúng ta. Với bằng chứng là tinh thần khỏe mạnh chủ yếu do chất lượng các mối quan hệ của bạn với những người khác, bạn sẽ nghĩ rằng đây là một tâm điểm lớn trong cuộc đời của mọi người.

Không may là nhiều người vẫn tiếp tục dành phần lớn thời gian và sức lực để tích lũy của cải vật chất, trong khi chỉ dành cho việc tạo dựng các mối quan hệ một sự quan tâm bé nhỏ. Họ tiếp tục thắc mắc sao mình không cảm thấy hạnh phúc và viên mãn, cho dù họ đã rất thành công trong công việc thu thập tài sản mà họ nghĩ sẽ đem lại sự thỏa mãn và hài lòng. Có ái đó đã nói với tôi rằng, có vẻ mọi người dành nhiều thời gian và nỗ lực cho việc chọn một căn nhà, một chiếc xe hoặc những mua sắm lớn khác, hơn là vào việc lựa chọn ai đó mà họ dự định, ít nhất vào thời điểm đó, chia sẻ thời gian cho đến hết cuộc đời.

Các mối quan hệ của chúng ta có thể đem lại các cung bậc tột cùng của xúc cảm, từ đỉnh cao say mê tới vực sâu tuyệt vọng. Dù việc tìm kiếm, tạo ra và phát triển các mối quan hệ lành mạnh là công việc vô cùng to lớn nhưng phần thưởng mà nó đem lại rất xứng đáng với công sức bỏ ra. Chỉ có ít các bậc tu hành khổ hạnh có hạnh phúc thật sự. Hầu hết chúng ta đều khao khát có được những mối quan hệ thân mật với mọi người. Thân mật ở đây không liên quan tới quan hệ giới tính. Nó có nghĩa là kiểu quan hệ với ai đó mang tính tin cậy, với ai đó chúng ta có thể là chính mình và chia sẻ cởi mở những ước mơ, hy vọng, nỗi sợ hãi, niềm vui và nỗi buồn. Người ta nói rằng nếu bạn có được một người bạn thật sự trong đời, bạn nên coi mình là người may mắn. Theo Stephen Covey, chúng ta cần xây dựng lòng tin với các mối quan hệ của chúng ta bằng cách sử dụng “tài khoản ngân hàng xúc cảm”. Mỗi lần chúng ta làm được điều gì đó để củng cố mối quan hệ của mình với ai đó, tức là chúng ta lại gửi được thêm tiền vào tài khoản mình. Có nhiều cách để làm điều này. Lắng nghe người đó nói, có mặt khi người đó cần, giữ bí mật những điều người đó đã tin tưởng kể cho ta nghe, và ủng hộ những ước mơ và khát vọng của người đó, tất cả đều là cách để chúng ta xây dựng tài khoản đó. Những cách khác bao gồm: nhớ mọi điều về người đó, giữ cam kết, tôn trọng nhận xét và ý kiến của người đó cho dù chúng ta không đồng tình với họ, và thể hiện mối quan tâm thật sự đối với cuộc sống của người đó.

Khi tài khoản của chúng ta phát triển tốt, khi chúng ta đã xây dựng được mức độ tin cậy cao, mối quan hệ của chúng ta sẽ tự giải phóng khỏi các giới hạn thông thường của các tương tác hàng ngày với người khác. Vì lòng tin đã được xây dựng nên chúng ta sẽ trở nên trung thực theo những cách có thể sẽ không được tha thứ trong những mối quan hệ kém phát triển hơn. Bạn sẽ có cảm giác an toàn khi biết rằng mối quan hệ đó mạnh mẽ và có thể chịu được những sự bất đồng, kể cả những bất đồng nảy lửa. Bạn sẽ dễ dàng đòi hỏi sự tha thứ từ một người bạn sau một cuộc tranh cãi hơn nhiều nếu bạn đã có được trải nghiệm tốt với người đó. Hãy thiết lập các mối quan hệ đôi bên cùng thỏa mãn đòi hỏi sự can đảm, cam kết, ý thức tự giác kỷ luật và sự thấu cảm. Mối quan hệ càng quan trọng thì càng nên dành nhiều thời gian để xây dựng tài khoản ngân hàng xúc cảm đó.

Một điều khiến tôi thật sự khó chịu là, khi ai đó tôi đã coi là bạn sa chân vào mối quan hệ tình cảm mới và hoàn toàn bỏ quên những người bạn trước khi mối quan hệ tình cảm này bắt đầu. Sau đó, khi mối quan hệ trở nên lạnh nhạt nhanh như khi nó bùng cháy, người đó gọi điện cho bạn và lại muốn bạn dành thời gian cho họ. Những người hành động như thế là những người phụ thuộc, không tin vào giá trị bản thân. Lúc tuyệt vọng, họ trao mình cho người có ít hoặc không có gì trong tài khoản ngân hàng xúc cảm của họ và quên đi những người đã xây dựng tài khoản với họ. Nhanh chóng cạn kiệt tài khoản với những người đến sau này, họ ngạc nhiên khi thấy hành động của mình bị căm ghét và tài khoản của họ trống rỗng khi cố gắng thiết lập lại mối quan hệ.

Khi bạn bắt đầu một mối quan hệ, hãy tôn trọng những người có tài khoản dương trong ngân hàng của bạn. Bạn bè, gia đình, và ngay cả chú chó của bạn đều đã qua thử thách và có thứ tự ưu tiên đứng phía trước mối quan tâm mới của bạn. Hãy đem lại cho những người này điều họ đáng được hưởng và họ sẽ có mặt ở đó vì bạn. Đúng, xây dựng một mối quan hệ sẽ lấy bớt những người bạn và các sở thích khác, nhưng những người bạn thật sự sẽ chấp nhận và thấy hạnh phúc cho bạn. Khi mối quan hệ phát triển và tài khoản của người đó tăng, các bạn sẽ muốn dành thêm nhiều thời gian bên nhau. Điều này sẽ tạo ra nhu cầu được ưu tiên, dành thêm nhiều thời gian và nỗ lực cho việc xây dựng mối quan hệ chính yếu. Tuy nhiên, một phần của mối quan hệ chủ chốt và mạnh mẽ là sự tôn trọng tình bạn đã nuôi dưỡng họ trong quá khứ, bao gồm tôn trọng sự duy trì quyền của đối tác.

Lãng mạng không phải là thuốc chữa bách bệnh

Trong nhiều trường hợp, chúng ta không thể cưỡng lại sức cám dỗ của một mối quan hệ lãng mạn để trốn tránh cảm giác trống trải. Dù trong sâu thẳm, chúng ta thường biết rõ là chúng ta thích các giải pháp nhanh, dễ dàng và đem đến cảm giác thỏa mãn tức thời. Đi kèm với những tình huống như thế là sự quyến rũ, sôi nổi và hy vọng (mà sau này chúng ta nhận ra là giả tạo). Nỗi đau thường đến sau đó. Việc đó người thỏa mãn các nhu cầu của chúng ta quyến rũ hơn nhiều so với ý tưởng tự mình xoay xở với thế giới nội tâm của chúng ta. Tự mình xoay xở sẽ mệt mỏi, nặng nhọc hơn. Đôi khi chúng ta không nhìn thấy các kết quả trước mắt và tiến trình thì dài và gian khổ. Không may là chúng ta thường phải trải qua nỗi đau do thất bại trong quan hệ trước khi chúng ta sẵn sàng bắt đầu hành trình xây dựng cái tôi tốt đẹp hơn.

Bắt đầu với chính mình

Điểm khởi đầu cho việc phát triển tất cả các mối quan hệ là mối quan hệ với chính bản thân chúng ta. Có thể nói nó là nguồn gốc của tất cả các mối quan hệ. Nếu chúng ta không làm những việc cần thiết để biến thế giới nội tâm thành một mảnh đất tốt lành, chúng ta sẽ lành mạnh. Tất cả những việc xúc cảm chúng ta làm sẽ không hiệu quả nếu chúng ta không quản lý tốt xúc cảm của mình. Trước khi chúng ta trở nên phụ thuộc lẫn nhau, chúng ta hãy trở nên độc lập. Một số người đi tìm người lấp chỗ thiếu hụt trong bản thân họ. Điều này hoàn toàn không có tác dụng. Trong các mối quan hệ, hai nửa sẽ không làm nên cái tổng thể. Chỉ có hai con người toàn diện, thực hiện tốt chức năng của mình mới tạo ra một mối quan hệ lành mạnh. Chắc chắn, mọi chuyện có thể diễn ra tốt đẹp khi thuận lợi nhưng khi có khó khăn, cũng như trong bất kỳ mối quan hệ nào, mọi thứ sẽ không xuôi chèo mát mái.

Các mối quan hệ lành mạnh tại nơi làm việc

Xây dựng các mối quan hệ bền vững là yếu tố quan trọng để dẫn tới thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống riêng tư. Trong một vài năm qua, giới doanh nghiệp đã càng ngày càng quan tâm và coi trọng nhiều hơn các kỹ năng mềm hoặc các kỹ năng con người. Các nghiên cứu đều nhất quán chỉ ra rằng, khả năng hòa hợp với người khác là khía cạnh quan trọng nhất quyết định chúng ta sẽ thành công như thế nào tại nơi làm việc, thậm chí còn nhiều hơn nhiều so với các kỹ năng kỹ thuật. Phần lớn các công việc đều yêu cầu làm việc nhóm và kết hợp ở một cấp độ nào đó. Có rất ít công việc quy mô nhỏ và kỹ thuật cao đến mức không cần đến các kỹ năng con người để thành công. Ngay cả trong những công việc chúng ta coi là rất kỹ thuật như kỹ sư, thì những nhân viên thăng tiến thường là những người thể hiện tốt khả năng làm việc với những người khác.

Trong một vài năm qua, các chương trình lãnh đạo tại nơi làm việc sử dụng ngày càng nhiều các lý thuyết và đào tạo về trí tuệ xúc cảm để phát triển kỹ năng con người cho các nhà lãnh đạo hiện tại và tương lai của họ. Một tư vấn viên đã nói rất hay như thế này: “Không thiếu người quản lý nhưng lại thiếu trầm trọng các nhà lãnh đạo.” Các kỹ năng phối hợp rất cần thiết cho nhân viên ở tất cả các cấp độ của một tổ chức, chúng lại càng quan trọng đối với các nhà lãnh đạo giỏi.

Lãnh đạo tích cực

Trong cuốn sách Trí tuệ cảm xúc – Ứng dụng trong công việc, Daniel Goleman phân tích một nghiên cứu do Hải quân Mỹ thực hiện về phong cách của những sỹ quan chỉ huy.

Các lãnh đạo cấp cao có thể cân bằng phong cách cá nhân dẫn hướng con người với vai trò chỉ huy quyết định. Họ không ngần ngại nhận trách nhiệm, có mục đích, quyết đoán và chuyên nghiệp. Nhưng sự khác biệt lớn nhất giữa các nhà lãnh đạo trung bình và xuất sắc là ở phong cách xúc cảm. Những nhà lãnh đạo hiệu quả nhất thường tích cực và thân mật hơn, gây ấn tượng và biểu lộ xúc cảm nhiều hơn, ấm áp và hòa đồng hơn (bao gồm cả việc cười nhiều hơn), thân thiện và dân chủ hơn, hợp tác, dễ mến hơn và “vui vẻ bên nhau” hơn, biết khen ngợi và đáng tin cậy hơn, và thậm chí, dịu dàng hơn những người lãnh đạo bình thường.

Khi nghiên cứu về mức độ hài lòng của nhân viên trong các tổ chức, sự bất mãn với cách lãnh đạo là nguyên nhân phổ biến nhất khiến các nhân viên bỏ việc. Lãnh đạo có khả năng ảnh hưởng rất lớn đối với các nhân viên dưới quyền theo cả cách tích cực lẫn tiêu cực. Các nhà lãnh đạo hiệu quả có thể sử dụng các kỹ năng con người để khuyến khích, tạo động lực và có được nhiều thành quả nhất từ nhân viên của mình, trong khi những nhà lãnh đạo thiếu hiệu quả có thể khiến tinh thần lao động và năng suất tụt dốc. Nhận thấy điều này ảnh hưởng tới các nhân viên cấp dưới, các tổ chức đang nhấn mạnh hơn việc phát triển các kỹ năng con người ở tất cả các cấp lãnh đạo một cách có hiệu quả.

Dịch vụ khách hàng

Southwest Airlines có lịch sử lâu dài phát triển các kết nối xúc cảm mạnh mẽ giữa nhân viên, tổ chức và khách hàng. Có rất nhiều chuyện kể về việc nhân viên của hãng hết sức cố gắng giúp đỡ khách hàng. Một trường hợp là một nhân viên đưa một nữ khách hàng bị kẹt tới chỗ chị gái mình ở qua đêm. Một ví dụ nữa là trường hợp một cụ già, vừa xuất hiện, bị chị dâu bỏ rơi, bắt chuyến bay tới gặp gia đình mình vào đêm Giáng sinh. Vì chuyến bay đó bị hủy nên nhân viên đã dùng tiền của công ty lấy cho ông một phòng khách sạn và trả tiền đi lại cho ông cụ. Bằng cách đảm bảo rằng ông cụ có thể bắt chuyến bay sớm nhất vào ngày hôm sau, họ cho thấy tinh thần Giáng sinh thật sự. Đây là phong cách dịch vụ khách hàng giúp Southwest Airlines có được những khách hàng trung thành.

Robin Sharma, trong cuốn Greatness Guide Book 2 (Tạm dịch: Cẩm nang cho những điều vĩ đại 2) nói về việc tạo ra các kết nối xúc cảm với khách hàng. Trong khi nhiều doanh nhân nghĩ rằng, họ đang đấu tranh để giành được một phần những gì khách hàng của họ chỉ dùng thì Sharma cảm thấy rằng những gì họ đang thật sự theo đuổi là một phần của sự tín nhiệm về xúc cảm của khách hàng. Sử dụng những ví dụ từ những thứ ông gắn bó, như cà phê Cô – lôm – bi – a và quần jean Levi, ông đã đưa ra bằng chứng hết sức thuyết phục là khách hàng mua hàng là họ tạo ra một kết nối xúc cảm với một sản phẩm hoặc một tổ chức. Ông tranh luận rằng nếu các công ty có thể tạo ra kiểu kết nối này với khách hàng, họ sẽ không bị ảnh hưởng bởi mức giá hời hơn của các đối thủ cạnh tranh, những công ty như thế sẽ không chỉ sống sót mà còn phát triển thịnh vượng trong mọi điều kiện.

“Hãy khiến mình cần thiết với một ai đó. Và dừng làm cho cuộc đời trở nên khó khăn với bất kỳ ai.”

– Ralph Waldo Emerson, nhà viết luận, triết học và nhà thơ Mỹ –