Câu hỏi: Xin Rinpoche giải thích về trekcho và thogal, và hướng dẫn chúng con cách thực hành một cách hiệu quả hai phương pháp này?

Rinpoche: Đối với chúng ta, thực hành trekcho là quan trọng nhất. Tóm tắt thì thực hành trekcho có nghĩa là không bám chấp vào bất cứ thứ gì. Khi không có bám chấp thì tâm an trụ trong đại sáng tỏ, và đôi khi trong lúc nhắm mắt lại, con nhìn thấy rất rõ bản tâm mình. Thỉnh thoảng, thậm chí khi con không đang chủ tâm thực hành thogal, con có thể thấy sự phản chiếu tự nhiên của Phật tánh, biểu hiện thông qua sắc tướng của Bổn tôn, khối sáng hay các chủng tự gốc v.v. Những sắc tướng hóa hiện trong thực hành thogal là các phản chiếu của bản tâm thanh tịnh. Khi tâm được hoàn toàn tịnh hóa thì đủ các loại sắc tướng có thể hóa hiện và chúng là sự phản chiếu tự nhiên của chính tâm.

Tuy nhiên khi thực hành thogal được hoàn hảo thì thậm chí những sắc tướng hóa hiện đó cũng biến mất. Hiện giờ, chúng ta chỉ cần trọng tâm thực hành trekcho, tức là không bám chấp vào bất cứ thứ gì. Cái thấy của thực hành thogal sẽ tự nhiên được hoàn thành trong cái thấy của thực hành trekcho. Ví dụ, pha lê tượng trưng cho cái thấy. Việc ánh sáng cầu vồng phát ra từ pha lê là phẩm chất tự nhiên của chính pha lê. Khi nào mặt trời chưa chiếu vào pha lê thì sẽ không có ánh sáng cầu vồng. Nhưng khi mặt trời chiếu vào pha lê thì ánh sáng cầu vồng sẽ tự nhiên phát ra từ quả cầu pha lê đó. Tương tự như thế, trong thực hành thogal, khi tâm rộng mở thì ánh sáng và nhiều loại sắc tướng sẽ hóa hiện.

Nếu hành giả không thực hành thogal một cách hoàn hảo thì sẽ trở nên bám chấp vào các sắc tướng và khi đó việc thực hành sẽ không mang lại lợi lạc. Thực ra rất dễ để có những thị kiến về các vị Bổn tôn – Khenpo Munsel Rinpoche đã nói rằng điều đó xảy ra đối với nhiều hành giả, nhưng chẳng có gì là đặc biệt cả. Điều đó không làm cho việc thực hành của bạn trở nên giá trị hơn. Thực tế việc có những thị kiến về các vị Bổn tôn thì không phải hẳn là tốt như bạn nghĩ, nó không nhất thiết là dấu hiệu chứng tỏ sự thành tựu tâm linh của bạn đang được gia tăng. Đó có thể là do các dấu ấn quá khứ được kích hoạt và vì vậy không có gì thật sự đặc biệt cả. Khenpo Munsel Rinpoche dạy rằng đối với chúng ta thì điều quan trọng nhất là chú tâm vào thực hành trekcho.