Điều tôi cảm nhận đầu tiên về mẹ là đôi bàn tay. Tôi không nhớ lúc đó mình bao nhiêu tuổi, nhưng hình như sự hiện hữu, cuộc sống của tôi gắn liền với đôi bàn tay đó. Đôi bàn tay của mẹ, một người mẹ mù.

Tôi còn nhớ những lần ngồi tô vẽ màu ở bàn ăn, trong nhà bếp. Tôi nói, “Mẹ! Xong rồi. Hãy nhìn tranh của con này!”

“Ồ, đẹp quá!” mẹ trả lời, và tiếp tục với công việc đang làm.

Tôi níu kéo, “Không, mẹ phải nhìn bằng tay kìa”. Lúc mẹ đến gần, tôi cầm tay mẹ rà trên bức tranh. Tôi rất thích nhìn vẻ hào hứng trên mặt mẹ khi mẹ nói bức tranh đẹp quá.

Tôi không xem việc mẹ cảm nhận mọi thứ bằng đôi bàn tay là lạ. Như khi mẹ nâng niu mặt tôi, hay rờ rẫm những thứ tôi đưa cho mẹ. Dầu tôi biết là ba, là bà, và mọi người khách đến nhà đều nhìn tôi và mọi thứ bằng mắt, nhưng tôi không cho là lạ khi mẹ không dùng mắt để nhìn.

Tôi vẫn nhớ cách mẹ chải tóc cho tôi. Mẹ đặt ngón tay cái của bàn tay trái vào giữa hai chân mày tôi, mấy ngón còn lại vịn đầu tôi. Rồi tay phải cầm lược, mẹ lần theo các ngón tay, chải xuống trán tôi, để rẽ đường ngôi. Và đường ngôi mẹ rẽ cho tôi bao giờ cũng chính xác.

Nhiều lần bị ngã đau khi chạy nhảy, tôi lại chạy vào khóc, mách mẹ rằng đầu gối tôi chảy máu, thì đôi bàn tay dịu dàng đó lại nhẹ nhàng, khéo léo rửa, và băng bó vết thương cho tôi.

Nhưng tôi khám phá ra rằng có những thứ mẹ không bao giờ muốn mó tay đến. Lần đó, tôi tìm thấy một chú chim nhỏ, chết trước cổng sân nhà, tôi mang vào khoe mẹ. “Mẹ, nhìn coi con tìm được cái gì đây?”, tôi nói, vừa cầm tay mẹ đặt lên xác chim. Mẹ chạm nhẹ vào xác con vật nhỏ bé đó, giựt tay lại, và thét lên sợ hãi. “Cái gì vậy?” “Một con chim chết”, tôi trả lời. Mẹ co tay lại, bảo tôi mang xác chim đi chôn và dặn rằng không bao giờ được để mẹ sờ vào những thứ như thế nữa.

Tôi cũng không thể hiểu được những sự nhạy bén khác thường của các giác quan của mẹ. Có lần, tôi thấy một đĩa bánh nhỏ mẹ để trên bàn, tôi nhón tay lấy một cái, và nhìn xem mẹ có nói gì không. Mẹ không nói một lời, dĩ nhiên là tôi nghĩ nếu mẹ không sờ, mẹ không thể biết được việc tôi vừa làm. Nhưng khi tôi đi ngang qua, mẹ nắm tay tôi lại và nói: “Lần sau, con phải xin phép mẹ, chứ không được tự ý lấy bánh ăn nghe không?”

Còn mũi của mẹ nữa. Sao nó biết nhiều thế. Lần đó tôi và bạn chơi búp bê trong nhà. Tôi lẻn vào phòng mẹ, xịt dầu thơm lên búp bê. Tai hại là sau đó tôi quên, lại chạy xuống bếp, hỏi mẹ điều gì đó. Mẹ nói ngay là mẹ biết tôi vào phòng mẹ, phá dầu thơm của mẹ.

Và đôi tai ấy. Làm sao chúng biết những việc chúng tôi làm. Tôi ngồi một mình trong phòng khách vừa làm bài tập vừa vặn truyền hình nho nhỏ. Mẹ đi vào phòng, gọi tên tôi và nói: “Con làm bài tập hay đang xem truyền hình?” Ngạc nhiên tôi hỏi sao mẹ biết là tôi mà không phải là anh hay chị tôi. Mẹ cười, vỗ đầu tôi bảo: ”Dầu giờ con không còn ho hen, nhưng tánh hay thở qua miệng vẫn còn, nên mẹ biết là con”.

Chỉ có một điều làm chúng tôi thường áy náy là mẹ không thực sự biết chúng tôi nhìn ra sao. Lúc tôi khoảng 17 tuổi, một ngày kia đứng trước tấm gương chải đầu, tôi hỏi mẹ: “Mẹ ơi, chắc mẹ đâu có biết tụi con ngó ra làm sao phải không mẹ?”

Mẹ vuốt mái tóc dài của tôi, trả lời: “Dĩ nhiên là mẹ biết chứ! Mẹ biết con ra làm sao ngày mà lần đầu tiên người ta đặt thân thể bé nhỏ của con vào tay mẹ. Mẹ biết từng phần trên thân thể con, cảm nhận được sự ấm mềm của chiếc đầu nhỏ. Mẹ biết tóc con màu bạch kim vì cha đã nói với mẹ thân thể bé nhỏ của con như thế. Mẹ biết mắt con màu xanh, biết con mẹ đẹp vì mọi người đều nói như thế. Nhưng mẹ biết con là gì – con là gì tự bên trong kia”. Tôi cảm thấy mắt mình ướt đẫm.

“Mẹ biết con dịu dàng nhưng cứng rắn, vì con thích các trò chơi thể thao. Mẹ biết con có lòng tốt vì mẹ nghe con trò chuyện với chú mèo và các bé nhỏ hơn con. Biết trái tim con nhân hậu vô cùng. Mẹ biết con yếu đuối vì con hay phản ứng mạnh mẽ trước những lời nói của người khác. Mẹ biết con có cá tính khi con can đảm đứng lên, bảo vệ cho những gì mình thấy là đúng. Biết con có lòng thương người qua cách con cư xử với mẹ. Biết con có trí tuệ vì con là một cô gái khôn ngoan so với tuổi mình. Biết con có tình cảm gia đình khi con bảo vệ anh chị em con. Mẹ biết con tràn đầy tình thương qua tình thương con biểu lộ với mẹ cha. Con chẳng bao giờ than phiền vì có một người mẹ mù. Vì thế con yêu,” mẹ kéo tôi lại gần, “mẹ vẫn nhìn thấy con, và biết rất rõ con như thế nào, và đối với mẹ, con đẹp vô cùng”.
Đó là 10 năm về trước, còn bây giờ tôi vừa làm mẹ. Khi người ta đặt đứa con đầu lòng nhỏ bé thân thương vào tay tôi, thì cũng như mẹ, tôi có thể thấy và biết con tôi đẹp đến thế nào. Chỉ có cái khác biệt là tôi nhìn con bằng đôi mắt của mình. Dầu vậy, tôi vẫn thường thích vặn tắt đèn để ngồi ôm con trong bóng tối, rờ rẫm nó, để xem tôi có thể cảm thấy được những điều mẹ tôi đã cảm nhận chăng?

(Chuyển ngữ theo MY OWN EXPERIENCE, NXB Health & Communications Inc.)