Khi bóng đêm bao phủ, khi cảm giác bất công đè nặng trái tim ta, hay khi những dự định bấy lâu của chúng ta dường như vượt khỏi tầm với – hãy nghĩ đến Mandela và câu nói bất hủ giúp ông trụ vững giữa bốn bức vách nhà tù: “Dù cổng tù có chật đến đâu, dù bản án trừng phạt có tàn nhẫn thế nào, ta vẫn làm chủ số phận: ta là thủ lĩnh của tâm hồn mình.”

Barack Obama tại lễ tưởng niệm Nelson Mandela

Mandela đã vững tin, ngay cả khi bị giam cầm gần 30 năm trong lao tù, rằng chúng ta vẫn là chủ nhân của số phận bởi chúng ta kiểm soát tâm mình. Bất cứ chướng ngại nào gặp phải trong cuộc sống cũng không thể làm biến đổi tự tính của chúng ta. Đó là tinh túy, là nguồn sức mạnh được chúng ta trưởng dưỡng hàng ngày để có thể nương tựa khi cần đến.

Lựa chọn hạnh phúc là công việc đơn giản như gạt công tắc đèn, làm sáng lên tất cả những điều tốt đẹp ta cần trân trọng tri ân. Có thể bạn cảm thấy mình không có quyền lựa chọn trên nhiều phương diện cuộc sống, nhưng thật ra, bạn có vô số cơ hội và có thể lựa chọn ngay hôm nay. Vì quá bận tâm với nhiều thứ phải quyết định, đôi khi bạn quên mất mình phải lựa chọn giữa hạnh phúc và khổ đau. Có thể bạn quá lo nghĩ không biết lựa chọn của mình đúng hay sai nên rốt cuộc bạn trì hoãn đưa ra quyết định, chấp nhận sao cũng được, bất kể mình có thích hay không.

Trên thực tế, chính bạn là vật cản duy nhất trên con đường tiến đến hạnh phúc. Thứ duy nhất níu kéo bạn chính là tâm của bạn song cũng chính tâm ấy lại có thể giúp bạn nhìn thấy hạnh phúc, giúp tô điểm và truyền cảm hứng cho cuộc sống hàng ngày. Cũng giống như thân thể, tâm bạn cần được rèn luyện để trở nên khỏe mạnh, dẻo dai, giúp giải tỏa những áp lực cáu gắt và bức bối. Bạn cần cho mình không gian để tự quán chiếu tâm một cách trung thực cởi mở, sẵn sàng gỡ bỏ những phiền não, giận hờn trong quá khứ hay lo lắng cho tương lai. Những xúc tình ấy chẳng giúp ích gì cho bạn, nhưng vì quá quen thuộc nên chúng gần như khiến bạn thấy yên tâm thoải mái. Bạn không muốn nghĩ đến thay đổi bởi nếu tháo bỏ những rào cản ấy, ai biết được điều gì sẽ xảy ra? Nhỡ chẳng may gặp phải những nỗi đau và thất bại lớn hơn thì liệu điều đó có đáng để bạn thử liều một phen?

Lựa chọn hạnh phúc hôm nay không thể giúp chúng ta tiên liệu chắc chắn điều gì sẽ đến ngày mai. Trên thực tế, không có cơ chế tự vệ nào đảm bảo cho chúng ta tuyệt đối an toàn mà ngược lại, chúng thường cản trở ta hân hưởng cuộc sống. Khi bắt đầu chăm sóc tâm và cho phép được sống thật với chính mình, chúng ta sẽ có nguồn sức mạnh và sự linh hoạt để lựa chọn hạnh phúc đồng thời biết chấp nhận cuộc sống với những thăng trầm. Đó mới thực sự là sống. Rồi khi sống chân thật với chính mình, hạnh phúc trong ta sẽ tỏa rạng bất kể điều kiện bên ngoài trời mưa hay nắng hay người ta có đối xử tệ với mình ra sao. Càng lựa chọn hạnh phúc, bạn càng tích lũy thêm sức mạnh dũng khí để không quỵ ngã trước thử thách khó khăn, buồn đau tan vỡ của cuộc đời. Lựa chọn hạnh phúc càng nhiều, chúng ta càng thấy rõ hơn mục đích ý nghĩa đích thực của cuộc sống. Chúng ta để tâm cả đến những điều nhỏ nhiệm rồi thay vì thờ ơ với chúng để chạy theo những ham muốn vọng tưởng, bạn sẽ có thể dừng lại chiêm nghiệm vẻ đẹp tinh tế trong mọi thứ mình đang nắm giữ.

Con người hoàn toàn tự do và chịu trách nhiệm về những lựa chọn của mình.
JEAN-PAUL SARTRE

Bạn cần nói ra điều gì thực sự quan trọng trong cuộc sống của mình, điều gì mang lại hạnh phúc cho bạn. Rồi tiếp đến bạn được toàn quyền lựa chọn sẽ làm thế nào và với ai để đạt được mục tiêu này. Có thể bạn không dám chọn hạnh phúc hôm nay vì lo sợ mất nó ngay ngày mai, song bạn vẫn phải đưa ra lựa chọn bởi hạnh phúc của bạn chỉ tùy thuộc mình bạn mà thôi.

Sự cứng nhắc, sợ sệt khi bước ra khỏi “vùng an toàn”, thói quen tự bào chữa có thể là những nguyên nhân chính dẫn đến bất hạnh và thất bại. Tôi mong có thể giúp những người hữu duyên với mình không bị mắc vào những quan niệm sai lầm này. Bạn không thể đem lại hạnh phúc cho người khác nếu chính mình không hạnh phúc. Hạnh phúc hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. Bạn là chủ nhân của chính mình.

Khám phá hạnh phúc bên trong

Đối với Kirsty, nhờ biết kết hợp trải nghiệm và thiền quán hàng ngày – thiền trong đời sống, cô đã nhận ra mình hoàn toàn có thể ngừng rượt đuổi hạnh phúc và khám phá nó ngay trong tâm mình:

Tôi còn nhớ năm mười sáu tuổi, ở trường tôi phải viết bài luận về chủ đề Đạo Phật. Bài luận đó tôi được điểm cao nhất cho môn nghiên cứu tôn giáo. Có điều gì đó trong những huấn từ và giáo pháp của Đức Phật đã tác động rất sâu vào trái tim và tâm hồn tôi; cũng có thể tôi đã đạt điểm tối đa bởi vì năng lực giải thoát chứa đựng trong những lời dạy của Ngài.

Rồi nhiều năm trôi qua, một lần tôi lại được nghe những bài pháp của Đức Pháp Vương Gyalwang Drukpa. Tôi chợt bừng tỉnh, hóa ra bao lâu nay, tôi vẫn mải mê tìm kiếm năng lực chữa lành và hạnh phúc từ bên ngoài. Trong công cuộc tìm kiếm tâm linh và tìm lại chính mình, tôi đã thử rất nhiều thứ, từ yoga, khí công, đến ăn kiêng, bỏ thịt, cà phê, rượu…Tôi cũng tìm kiếm bạnh phúc trong tình yêu, trong những môi trường sống mới. Tôi luôn luôn cố lấp đầy sự trống trải trong con người mình bằng những thứ bên ngoài trong khi tất cả những gì tôi cần đã có sẵn ở bên trong.

Tôi còn nhớ lúc ngồi nghe giáo pháp và tìm hiểu kho tàng tri thức minh triết cổ xưa này, tôi bắt đầu có những biểu biết đầu tiên, mặc dù còn đôi chút mơ hồ, về một sự thật khác của thực tại. Nó đã khai thông tâm trí tôi, khiến tôi cảm thấy như mình đã bắt đầu khám phá được tự tính của tâm cùng với nguồn sức mạnh của nó để có thể nương tựa và tự chữa lành.

Lâu nay tôi đã tìm kiếm bên ngoài và đã đến lúc tôi cần phải khám phá vị Phật ngay trong tâm mình. Giờ đây, sau hơn mười năm thực hành, tôi đã thực sự hiểu tâm đã tạo ra hoàn cảnh sống của mình như thế nào và vì vậy, mỗi khi phải đương đầu với mất mát, buồn chán, đau khổ… những bài thực hành Phật pháp giúp tôi luôn có một nơi an toàn và ấm áp nhất để trở về an trú.

Tất nhiên, thực hành lòng bao dung, bị mẫn, nhẫn nại cùng những phẩm chất trí tuệ chính là quá trình học hỏi không ngừng mỗi ngày. Càng thực bành biến bị tâm thành bành động, tôi càng tìm được nhiều niềm vui. Đối với tôi, đó là những bài tập thiền vô cùng thực tế sống động.