HH. DALAI LAMA XIV
Trích: 365 Ngày Chiêm Nghiệm Về Thiền Định Để Sống Đời Hạnh Phúc; NXB Đồng Nai
36
Công việc mà chúng ta thực hiện chính là phương cách chúng ta kiếm sống nhưng đó cũng là cách chúng ta góp phần vào sự thịnh vượng của xã hội mà chúng ta phụ thuộc vào. Thật ra, mối quan hệ giữa bản thân chúng ta và xã hội là một mối quan hệ tương hỗ. Nếu xã hội thịnh vượng thì chúng ta sẽ được lợi từ việc này nhưng nếu xã hội không thịnh vượng thì chúng ta cũng sẽ chịu những bất lợi có liên quan. Cộng đồng của chúng ta cũng tác động đến các cộng đồng khác quanh nó và cuối cùng là tác động đến toàn thể nhân loại.
37
Nếu dân cư tại khu vực bạn đang sinh sống thành công về mặt kinh tế thì sự thịnh vượng đó sẽ giúp ích được nhiều cho toàn cộng đồng. Ví dụ, nền kinh tế của nước Pháp luôn có liên hệ mật thiết với nền kinh tế của Âu châu và nền kinh tế của Âu châu cũng có liên hệ mật thiết với nền kinh tế của toàn thế giới. Các xã hội hiện đại phụ thuộc lẫn nhau và lối hành xử của từng xã hội sẽ tác động đến tất cả những xã hội còn lại. Việc ý thức rõ ý nghĩa to lớn này là điều rất quan trọng.
38
Khi tôi nói rằng sự thịnh vượng của xã hội sẽ tác động đến mỗi người trong chúng ta, tôi không có ý muốn nói chúng ta nhất thiết phải hy sinh lợi ích của mình vì lợi ích của tập thể đâu nhé. Tất cả những gì tôi muốn nói ở đây là hai đối tượng này, bản thân chúng ta và phần còn lại của thế giới là hai đối tượng không thể tách rời.
Ngày nay, chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng vận mệnh của xã hội và vận mệnh của cá nhân là hai yếu tố khác nhau. Chính cá nhân mới là yếu tố quyết định, chứ không phải là xã hội. Nếu chúng ta mở rộng tầm nhìn của mình một chút, chúng ta sẽ nhận thấy về lâu dài thì chính thái độ suy nghĩ này sẽ trở nên ngớ ngẩn và hoàn toàn bất hợp lý.
39
Hạnh phúc và đau khổ của nhân loại không chỉ tùy thuộc vào cảm giác hài lòng thỏa mãn. Trên hết, chúng tùy thuộc vào các yếu tố tinh thần. Chúng ta đừng bao giờ quên điều đó. Nếu bạn có một ngôi nhà sang trọng, một chiếc xe hơi đời mới, nhiều tiền bạc trong ngân hàng, địa vị xã hội cao thì điều đó không có nghĩa là nhất định bạn sẽ hạnh phúc. Thậm chí ngay khi bạn là một tỉ phú, thì những điều kiện đó có giúp bạn được hạnh phúc không? Có lẽ không.
40
Cảm giác hài lòng sâu sắc mà chúng ta có được khi ngắm nhìn một bức tranh hoặc khi lắng nghe một bản nhạc cho thấy rõ tầm quan trọng của những hài lòng từ bên trong tâm hồn, chứ không chỉ đơn thuần là những hài lòng hời hợt có được từ tài sản vật chất ngoại thân.
Tuy nhiên, vì sự hài lòng thỏa mãn thuộc óc thẩm mỹ như thế này tùy thuộc chủ yếu vào thị giác và thính giác nên nó chỉ có thể xuất hiện một cách tạm thời và thế nên xét về bản chất thì nó cũng chẳng khác gì với sự hài lòng thỏa mãn có được từ việc sử dụng các loại chất gây nghiện. Khi chúng ta rời khỏi sàn nhảy hay rạp hát, sự hài lòng này lập tức kết thúc và nó được thay thế bởi ham muốn trải nghiệm lại một lần nữa. Nó không bao giờ tạo ra được niềm hạnh phúc đích thực trong tâm hồn.
41
Sự hài lòng trong tâm hồn là yếu tố quan trọng nhất. Các bạn cũng đừng bao giờ từ bỏ những nhu cầu cơ bản của mình; tất cả chúng ta đều có quyền được đáp ứng những nhu cầu cơ bản. Chúng ta cần phải sống và chúng ta nên đảm bảo rằng mình có được những nhu cầu cơ bản đó. Nếu cần phản đối, chúng ta hãy phản đối. Nếu cần phải xóa bỏ, chúng ta hãy xóa bỏ. Nhưng chúng ta không nên để mình rơi vào trạng thái cực đoan. Nếu chúng ta không bao giờ cảm thấy hài lòng và chúng ta liên tục tìm kiếm sự hài lòng chúng ta sẽ chẳng bao giờ có thể hạnh phúc được và rồi chúng ta sẽ luôn cảm thấy hụt hẫng, thiếu khuyết một cái gì đó vô cùng ý nghĩa.
42
Niềm hạnh phúc trong tâm hồn không hề được quyết định bởi vật chất ngoại thân hay những hài lòng thỏa mãn có được từ các giác quan. Nó phụ thuộc vào tâm hồn chúng ta. Điều quan trọng nhất là chúng ta cần phải ý thức rõ tầm quan trọng của niềm hạnh phúc đúng nghĩa này.