Thói quen là bản tính của con người. Tại sao không xây dựng những thói quen có lợi cho bản thân – Hafiz, nhà thơ Ba Tư thế kỉ XIV

Một người từng hỏi Đức Đạt Lai Lạt Ma: “Nếu ngài chỉ dùng một từ để miêu tả bí mật của hạnh phúc, và bí mật để sống một cuộc sống trọn vẹn và ý nghĩa thì đó sẽ là từ gì?” Không hề do dự, Đạt Lai Lạt Ma đáp: “Thói quen”.

Thói quen là việc mà chúng ta làm thường xuyên mà không thắc mắc hoặc lên kế hoạch. Một khi đã được thiết lập, thói quen đòi hỏi rất ít nỗ lực, sự theo dõi hoặc ra quyết định. Như định nghĩa, chúng trở thành một phần luôn tồn tại trong cuộc sống của chúng ta. Thói quen là những cách thực hiện công việc mà không cần nhiều ý thức. Đây là lí do khiến thói quen trở thành một đòn bẩy mạnh mẽ trong việc hỗ trợ hành vi, dù tích cực hay tiêu cực.

Cũng như những yếu tố gây xao nhãng, thói quen có thể giúp đỡ hoặc cản trở chúng ta, tăng sự tập trung và hiệu quả, hoặc tăng sự xao nhãng. Những thói quen tốt nhất bao gồm những yếu tố gây xao nhãng tích cực mà chúng ta vừa thảo luận – Thiền, chánh niệm, những khoảng nghỉ ngắn khi gặp căng thẳng, vv… Những thói quen tích cực cũng bao gồm tất cả những việc khác mà chúng ta có thể làm để cân bằng cuộc sống của mình: tập thể dục để cơ thể khỏe mạnh, nói chuyện với những người chúng ta yêu thương, đọc sách, nghỉ dưỡng. Đây là những hoạt động giúp chúng ta nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng.

Những thói quen tích cực được xây dựng để loại trừ những yếu tố gây xao nhãng nghiêm trọng – kích thích quá độ hoặc nỗ lực quá sức mà không có sự nghỉ ngơi hoặc giải tỏa có thể dẫn tới lo lắng, mất ngủ, phiền muộn và thiếu tập trung.

Tại sao lại như vậy? Tại sao Đạt Lai Lạt Ma lại trả lời “thói quen” là một yếu tố thiết yếu trên con đường hướng tới cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa? Bằng cách nào mà thói quen có thể giúp giảm bớt “trở ngại” và “sự phản kháng”, tạo ra sự thanh nhàn, ý nghĩa và cảm giác đạt được thành tựu sâu sắc hơn.

Một số câu trả lời xuất hiện trong tâm trí tôi, chúng ta có thể xem xét chúng kĩ hơn:
– Chúng ta đều có những thói quen, tại sao không xây dựng những thói quen tích cực?
– Thói quen là cách thức của tự nhiên (và chúng ta là một phần của tự nhiên…)
– Thói quen kết nối chúng ta với điều gì đó lớn lao hơn bản thân mình.
– Nghịch lí thay, thông qua những cấu trúc tạo nên bởi thói quen, chúng ta có thể phát triển sự linh hoạt vì tâm trí trở nên thông suốt hơn và cơ thể thư giãn hơn.
– Thói quen có thể hỗ trợ sự phát triển cá nhân và giúp chuyển hóa những hình mẫu hành vi lỗi thời, không mong muốn.

CHÚNG TA ĐỀU CÓ NHỮNG THÓI QUEN, VẬY HÃY TẠO RA NHỮNG THÓI QUEN TÍCH CỰC

Chúng ta đều có những thói quen, vậy tại sao không sở hữu những thói quen tích cực? Bạn có chải răng mỗi sáng tối không? Bạn có tắm hay nấu ăn thường xuyên không? Bạn có đọc sách hoặc Thiền mỗi ngày, hoặc mỗi tuần không? Bạn tập thể dục ba lần một tuần, năm lần một tuần, hay không tập chút nào? Bạn ăn thực phẩm tốt hay không tốt cho sức khỏe? Bạn có dậy vào cùng một thời điểm mỗi sáng, xem cùng một chương trình tivi, sử dụng một cụm từ và cách diễn đạt nhiều lần không?

Vì không có cách nào để xóa bỏ những thói quen, tại sao không tạo ra những thói quen lành mạnh, hỗ trợ và dẫn dắt bạn tới những mục tiêu bạn muốn hoàn thành trong cuộc đời? Những thói quen là cách chúng ta chăm sóc bản thân. Dưới đây là ba thói quen cơ bản mà tôi đặt ra với gần như tất cả mọi khách hàng của mình.

THỰC HÀNH THIỀN MỖI NGÀY, NẾU CÓ THỂ

Như bạn có lẽ đã nhận ra vào thời điểm này, tôi thường để xuất mọi người dành 15 đến 30 phút vào sáng sớm mỗi ngày để Thiền – chỉ ngồi yên, chỉ đơn thuần là “sống”, chỉ chú tâm tới hơi thở của bạn. Đây là một hoạt động “mài sắc lưỡi cưa cơ bản, trong đó bạn chính là lưỡi cưa. Thực hành Thiền là một cách để chậm lại, nhìn sâu hơn và bộc lộ bản thân với chính mình.

TẬP THỂ DỤC BA NGÀY MỖI TUẦN

Tập thể dục thường xuyên là hoạt động thiết yếu để duy trì sức khỏe, chăm sóc cơ thể và tâm trí của chúng ta. Khi nói đến tập thể dục, ý tôi là những bài tập thực sự giúp tăng cường trao đổi oxy trong cơ thể trong vòng ít nhất 30 phút – ví dụ như đi bộ, chạy bộ, hoặc sử dụng máy tập trong phòng tập thể hình. Tôi nhận ra rằng không phải mọi người đều có thể luyện tập theo cách này, nhưng trong khả năng thể chất của mình, bạn vẫn có thể đưa việc tập thể dục thành một trong những thói quen của bản thân.

VIẾT NHẬT KÍ MỖI NGÀY

Việc viết dường như tiếp cận đến một phần khác trong não bộ của chúng ta so với suy nghĩ hoặc nói. Chúng ta có thể học hỏi và phát triển thông qua việc viết thường xuyên. Mỗi sáng hoặc tối trước khi đi ngủ, hãy dành 10 tới 15 phút ghi lại những suy nghĩ, kế hoạch, nỗi sợ, những sự việc nổi bật trong ngày hoặc những nguyện vọng của bạn. Thử nghiệm với việc chỉ viết mà không chỉnh sửa lại. Điều này sẽ giúp bạn giải tỏa và bộc lộ bản thân. Hãy xem bạn có thể coi việc viết như hành động khám phá mà không biết mình sẽ tìm thấy gì hay không. Viết nhật kí giúp chúng ta xây dựng nhận thức về bản thân bằng cách làm nổi bật những vấn đề và những hình mẫu hành vi tiêu cực lặp đi lặp lại, chúng có thể sẽ tiếp tục nếu ta không nhận ra. Sau một tuần hoặc một tháng, hãy đọc lại những điều mình đã viết. Có hình mẫu hành vi hoặc hiểu biết sâu sắc nào khiến bạn ngạc nhiên, thất vọng, hoặc khiến bạn cảm thấy tốt hơn về bản thân không?

Hoặc, nếu viết nhật kí không phù hợp, hãy thử một thói quen tương đồng như nói chuyện với bạn đời, người yêu hoặc một người bạn mỗi ngày hoặc mỗi tuần về những suy nghĩ, nỗi sợ, những hoạt động hiện tại của bạn… Những cuộc trò chuyện này có thể diễn ra trực tiếp hoặc qua điện thoại, và nên chủ đích cụ thể, tập trung chính xác vào việc xem xét những hình mẫu hành vi và tìm kiếm sự thấu hiểu bản thân; chứ không chỉ là nói chuyện phiếm.

THÓI QUEN LÀ CÁCH THỨC CỦA TỰ NHIÊN

Trái tim chúng ta đập theo nhịp điệu, phổi và các hệ thống trong cơ thể cũng vậy. Mặt Trời, Mặt Trăng và các đại dương cũng chuyển động theo chu kì và quy luật. Gần như mọi thứ trong vũ trụ đều thể hiện tính quy tắc. Con người cổ đại thức dậy mỗi ngày với ánh sáng và đi ngủ cùng bóng tối. Chu kì kinh nguyệt của phụ nữ tương ứng với chu kì của Mặt Trăng. Nhịp điệu mỗi ngày níu giữ và cho phép ta cảm thấy an toàn, tạo ra không gian để vui chơi và sáng tạo. Trong mọi việc chúng ta làm, chúng ta đều dựa vào những thói quen và cảm thấy thoải mái nhờ chúng.

Thói quen có thể kết nối chúng ta với điều gì đó lớn lao hơn bản thân và sở thích của mình, với một mạng lưới lớn hơn của cộng đồng, với thiên nhiên và bản thân sự tồn tại. Ví dụ, ngày sinh nhật, lễ Tạ ơn, đêm giao thừa, và tất cả những ngày lễ mang tính xã hội và văn hóa khác đã hình thành một phần thói quen của xã hội, nằm ngoài sự quyết định của chúng ta. Tất cả những thói quen này có thể khiến chúng ta thay đổi tâm trạng hiện tại của mình, bằng cách thiết lập những hình mẫu hành vi lớn hơn những dao động hoặc khuynh hướng thay đổi hằng ngày, hằng giờ dựa trên sở thích và sở ghét của chúng ta.

“Thói quen có thể kết nối chúng ta với điều gì đó lớn lao hơn bản thân và sở thích của mình, với một mạng lưới lớn hơn của cộng đồng, với thiên nhiên và bản thân sự tồn tại.”