Liệu có bao giờ bạn hỏi, “giá trị sống là gì” hay chưa?

Nếu giá trị của bản thân là những biểu hiện mà người đó “sống”. Vậy giá trị sống là gì? Đây là một từ rất ít người biết đến, bởi vì chúng ta hay gắn giá trị với hàng hóa, dịch vụ, tài sản … Chúng ta không quen việc gắn giá trị với chữ “sống”.

Nhưng thực ra, “giá trị sống” chính là nền tảng của mọi đức hạnh và là kim chỉ nam trong cuộc sống dành riêng cho con người. Chỉ có con người mới có đặc quyền sử dụng “giá trị sống” trong cuộc sống của họ; vì không loài nào có thể vận dụng được giá trị sống để đạt đến cảnh giới cao nhất trong đời sống của loài đó như loài người.

Giá trị sống, hiểu một cách dung dị nhất, là những ĐIỀU ĐÚNG ĐẮN LUÔN LUÔN HIỆN HỮU bất chấp thời gian, bất chấp không gian, bất chấp dân tộc, tôn giáo, thời kỳ, tuổi tác, tín ngưỡng, giới tính, hoàn cảnh … Nghĩa rằng, nhắc đến giá trị sống là nhắc đến những điều tốt đẹp và đúng đắn bất chấp thời gian, không gian. Tôi có thể lấy một số ví dụ về những giá trị sống tôi cho rằng đó là những điều cốt lõi mà mỗi con người có thể sử dụng trong đời sống của họ. Chẳng hạn như “tình yêu thương”. Thời kỳ nào cũng có tình yêu thương, ai cũng có tình yêu thương, hoàn cảnh nào cũng có thể nảy sinh tình yêu thương, và dân tộc nào cũng có tình yêu thương. Hay như “lòng biết ơn”. Cho dù bạn là ai, sống ở thời kỳ nào, thời đại nào, thì lòng biết ơn vẫn luôn luôn hiện hữu. Bạn không thể nói rằng người Việt Nam thì có lòng biết ơn còn người nước khác thì không có lòng biết ơn. “Sự dũng cảm” cũng vậy. Cho dù bạn có lựa chọn mình là một người dũng cảm hay không thì nó vẫn luôn là một giá trị sống tốt đẹp mà con người đã và đang vận dụng rất nhiều trong cuộc sống của chính mình. Dũng cảm đối với những khó khăn, tai họa, dũng cảm đối diện với thiếu sót của chính mình, thời nào hay người nào cũng có và đó là một điều luôn luôn đúng đắn. Hay như giá trị sống là “sáng tạo”: đã có một thời người Việt Nam chúng ta nghe không quen với từ “sáng tạo” bởi vì nghĩ rằng đó chỉ là từ ngữ dành cho giới nghiên cứu, giới khoa học, họ mới sáng tạo ra những điều mới mẻ. Nhưng thực ra có giây phút nào mà con người của chúng ta không sáng tạo? Sáng tạo chỉ là làm một việc cũ với một cách thức mới hoặc là giải quyết vấn đề với một tư duy mới. Ở thời kỳ nào hay ngữ cảnh nào thì sáng tạo là một giá trị sống mà bất kỳ ai nếu biết vận dụng sẽ vô cùng thú vị và hữu ích.

Vậy thì, muốn bản thân có giá trị, thì phải biết sinh động giá trị sống. Trong hoàn cảnh này, tôi chọn giá trị sống này, trong hoàn cảnh kia, tôi chọn giá trị sống kia. Đó cũng là lý do mà một người thì có nhiều giá trị khác nhau như tôi đã chia sẻ. Trước đại dịch Covid–19 như bây giờ, giáo viên sẽ chọn những giá trị sống nào để sinh động hằng ngày? Đó là những giá trị “vượt khó”, “can đảm”, “tự học”, “năng động”, “bình an”, “hạnh phúc”, “thịnh vượng”… Khi lựa chọn giá trị sống là khi không có cơ hội cho việc “đổ lỗi”.

Tôi có một danh sách các “giá trị sống” mà mỗi người có thể ứng dụng cho chính mình trong lúc chúng ta “sống” với thế giới này.

Công bằng	Vượt khó	Giản dị	Khiêm nhường
Tha thứ	Trách nhiệm	Chính trực	Ngay thẳng
Yêu thương	Cố gắng	Kết nối	Trung thành
Cẩn thận	Gọn gàng	Tôn trọng	Tự do
Đoàn kết	Từ bi	Kiên nhẫn	Hòa ái
Bình an	Học hỏi	Hạnh phúc	Giúp đỡ
Thịnh vượng	Sáng tạo	Bao dung	Biết ơn
Chăm sóc	Đồng cảm	Thấu hiểu	Nỗ lực

Bạn có thể phát triển tiếp danh sách này với những giá trị sống mà bạn muốn có để theo đuổi. Bởi vì những điều đúng và hiện hữu thì vô cùng nhiều nhưng nếu chúng ta không gọi tên và không thực hành thì điều xấu sẽ tự động trồi lên.

Từ những giá trị sống này, chúng ta mới áp dụng và vận hành trong chính đời sống của mình, để tạo nên giá trị bản thân của mỗi người. Chúng ta chọn làm người có trí tuệ; có lòng biết ơn; có sự chân thành; sự tín cẩn; hay lựa chọn làm những con người thiếu vắng những giá trị sống cơ bản của một “con người”, đó là sự lựa chọn của mỗi chúng ta. Giá trị bản thân của chúng ta, có phải là người bình an, hạnh phúc, thịnh vượng, giàu có, trách nhiệm, độc lập, quyết đoán; bao dung, từ bi, thống nhất; kiên nhẫn… hay không, chính là chúng ta sinh động giá trị sống nào trong lúc chúng ta sống, để người khác cảm nhận được giá trị bản thân của ta.

Trong những lần tôi chia sẻ với cộng đồng của mình, tôi thường nhấn mạnh về sự kết hợp của ba mô hình kinh doanh của nền kinh tế mới: đó chính là mô hình kinh doanh doanh nghiệp xã hội; mô hình kinh doanh trí tuệ nhân tạo và mô hình kinh doanh giá trị sống. Rõ ràng là giá trị sống sẽ trở thành một mô hình kinh tế mới có sức thu hút rất lớn với mỗi cá nhân và tổ chức, bởi vì nó gắn liền với nền kinh tế tâm linh đã và đang hình thành, vận hành và trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết như hiện nay. Do vậy, tư duy mình có giá trị và tư duy bằng giá trị sống là con đường hướng tới bình an, thịnh vượng và hạnh phúc.