LÒNG NHÂN ÁI

Ở cấp độ căn bản nhất, lòng nhân ái có nghĩa là trao tặng ai đó điều họ cần nhưng không thể tự mình có được. Thông thường, ta hiểu điều đó theo nghĩa vật chất; ta gắn lòng nhân ái với hành động cho đi tiền bạc. Những vị thánh trong Kitô giáo là hình mẫu tiêu biểu của lòng nhân ái như vậy. Bên ngoài thành phố, Thánh Phanxicô bắt gặp một người đàn ông nghèo khổ. Quần áo ông ta rách rưới và mỏng manh, mùa đông đang đến gần và áo khoác thì lại đắt đỏ. Vị thánh động lòng trắc ẩn và trao chiếc áo choàng của mình.

Nhưng cốt lõi của lòng nhân ái vượt xa khỏi những vấn đề tài chính. Chính trong những mối quan hệ với đồng nghiệp, bạn bè và người thân, lòng nhân ái mới thực sự trở nên thiết yếu. Ở đây, thứ mà ta thường thiếu chính là sự nhân ái trong cách nhìn nhận: một cách diễn giải rộng lượng đối với những khiếm khuyết, những nét lập dị, những nỗi lo âu và những sai lầm của người khác – những điều mà ta thể hiện nhưng hiếm khi nhận được sự thấu hiểu trực tiếp.

Một tâm hồn nhân ái sẽ thay ta làm phần việc nặng nhọc ấy. Họ không vội vàng phán xét, mà thay vào đó, họ chủ động tìm kiếm những lý do sâu xa để giải thích vì sao ta hành xử như vậy. Họ hiểu đủ nhiều về quá khứ của ta để vẽ nên một bức tranh toàn diện: về những tổn thương từ thời thơ ấu, về những lần ta phải rời bỏ một vùng đất thân quen, về những tham vọng thái quá hay những cơn nóng nảy không thể kiềm chế. Họ nhìn thấy cả một con người phức tạp phía sau những lời nói và hành động vụng về – thay vì chỉ gói gọn ta vào một nhãn dán giản đơn như “kẻ ngốc”, “tên lập dị”, “kẻ thất bại” hay “kẻ thua cuộc”.

Một người thực sự nhân ái sẽ rộng lòng trao đi, bởi họ ý thức được rằng rồi một ngày nào đó chính họ cũng sẽ cần đến sự nhân ái của người khác. Có thể không phải ngay lúc này, không phải về vấn đề này – nhưng chắc chắn sẽ có một lúc nào đó. Họ hiểu rằng việc tự cho mình là đúng chỉ là hệ quả của một trí nhớ khiếm khuyết – một sự quên lãng tạm thời về vô số lần mà đến chính họ cũng đã từng sai lầm, từng lạc lối, từng thất bại.

Lòng nhân ái ghi nhớ rằng ngay cả giữa bóng tối cũng có thể le lói ánh sáng. Nó thấu hiểu rằng một người đang kiệt sức và căng thẳng rất dễ có những hành vi đáng trách. Lòng nhân ái biết rằng một lời lăng mạ hiếm khi phản ánh sự thật sâu thẳm trong lòng người nói; nó chỉ là một vết thương được phóng chiếu ra ngoài, một đòn tấn công vô thức mà thực ra được chĩa về một ai đó khác – một kẻ mà họ không có quyền làm tổn thương trực tiếp.

Lòng nhân ái tìm kiếm những hoàn cảnh giảm nhẹ, những khía cạnh của sự thật có thể giúp ta nhìn nhận sai lầm theo một cách bớt cay nghiệt hơn.

Trong những vấn đề tài chính, lòng nhân ái thường chỉ xuôi theo một chiều. Một nhà hảo tâm có thể vô cùng rộng rãi, nhưng họ vẫn là người giàu có; họ gần như luôn là người cho đi, chứ không phải người nhận. Nhưng trong đời sống – đặc biệt là trong các mối quan hệ – lòng nhân ái hiếm khi là một con đường một chiều. Ai là kẻ yếu đuối và ai là kẻ mạnh mẽ có thể sẽ thay đổi nhanh chóng và thường xuyên. Có những lúc ta là người bảo trợ, nhưng rồi trong một khía cạnh khác, ta cũng có thể trở thành người cần được giúp đỡ. Vậy nên, ta cần phải tử tế không chỉ vì ta cảm động trước nỗi đau của người khác, mà còn vì ta hiểu một cách đúng đắn rằng ta chưa bao giờ đứng quá xa cái ngày mà chính ta cũng sẽ khao khát một chút nhân ái để vững bước tiếp trên hành trình này.