NGUỒN GỐC CỦA ĐAU KHỔ

Khi chúng ta bắt đầu nhìn vào nguyên nhân của đau khổ, nó tự bộc lộ ra là rất đơn giản. Chúng ta thường nghĩ rằng nguồn gốc của sự tổn thương nằm ở đâu đó bên ngoài bản thân chúng ta – hôm nay trời mưa, hoặc trời quá gió và chúng ta lạnh, hoặc ai đó đã nói điều gì có hại cho chúng ta, hoặc một thành viên trong gia đình đối xử khắc nghiệt với chúng ta khi chúng ta còn nhỏ, và vân vân và vân vân…, tất cả những lý do khác nhau mà chúng ta nghĩ rằng đã gây ra đau khổ cho chúng ta. Nhưng đâu là nơi mà đau khổ phát sinh? Có một điểm cốt yếu nào mà từ đó đau khổ sinh ra? Khi chúng ta thực sự bắt đầu nhìn vào đau khổ, cái chịu đau khổ chính là tôi và bạn. Chính cảm giác về bản ngã của chúng ta mới là thứ chịu đau khổ, khiến chúng ta cảm thấy căng thẳng, lo lắng, xa lạ và cô đơn. Tất nhiên, cũng chính cái bản ngã đó cảm nhận được hạnh phúc, niềm vui, tình yêu và sự bình an, nhưng điều gì ở “bản ngã” này lại khiến nó dễ bị đau khổ đến vậy?

Khi xem xét kỹ hơn, chúng ta thấy rằng một trong những phẩm chất nổi bật của sự tự ý thức là chúng ta cảm thấy tách biệt, chúng ta cảm thấy “khác biệt với”. Tôi là một bản ngã ở đây, và bạn là một bản ngã ở kia. Điều đó đến với chúng ta một cách tự nhiên và tự phát khi chúng ta mới sinh ra. Khi chúng ta được sinh ra, chúng ta bắt đầu quá trình trở thành cá nhân, hay nói cách khác là, tách biệt. Nếu bạn đã từng quan sát một đứa trẻ sơ sinh, nó có thể nhìn chằm chằm vào nó trong gương một lúc khá lâu và đầy mê hoặc. Khi nó còn rất nhỏ, nó sẽ nhìn chằm chằm vào bản thân theo cách này mà không có nhận thức. Nhưng khi nhiều tháng trôi qua, ngay cả trước khi nó biết nói, bạn có thể thấy khoảnh khắc các trẻ sơ sinh bắt đầu nhận ra rằng những gì chúng đang nhìn thấy trong gương chính là chính bản thân chúng. Sau đó, chúng trở nên khá thích thú, khá mê hoặc khi nhìn vào cái bó bí ẩn này trong gương và có một số nhận thức sơ bộ rằng “đó là tôi!”

Khi đời sống tiếp diễn, đứa trẻ sẽ học tên của mình và toàn bộ các giá trị, tập tục và hệ thống tư duy của con người: điều gì đúng, điều gì sai, điều gì nên làm, điều gì không nên làm, ai lẽ ra nên làm điều gì, ai không nên làm gì, v.v… Như tôi đã đề cập trước đó, khi lớn lên, chúng ta học toàn bộ thế giới khái niệm này, toàn bộ cách suy nghĩ này. Chúng ta được nuôi lớn và bắt đầu theo cách con người suy nghĩ – cách họ khái niệm hóa đời sống, cách họ nhìn đời sống – và từng chút một, khi lớn lên, chúng ta đi theo cách của nền văn hoá của chúng ta để nhìn đời sống, nhìn bản thân chúng ta, nhìn những người khác, và cũng nhìn thế giới rộng lớn. Về việc đau khổ bắt nguồn như thế nào, chúng ta có thể bắt đầu thấy rằng nó bắt nguồn từ việc tạo ra “bạn” và “tôi” – với thức riêng biệt về bản ngã.