LYNNE TWIST
Trích: Linh Hồn Của Tiền; Tác Giả: Lynne Twist
Tiền là một dòng chảy, một thứ phương tiện, một đường dẫn cho những thiện ý của chúng ta. Tiền mang theo tinh thần của tâm hồn.
Tôi gặp Gertrude tại một nhà thờ ở Harlem, và chính từ Gertrude, một người phụ nữ mà phần lớn mọi người coi là tương đối nghèo, mà tôi học được những bài học quý giá nhất về tiền bạc. Chính nhờ Gertrude tôi học được rằng tiền giống như dòng nước.
Đó là vào năm 1978, tôi còn rất trẻ và đã bắt đầu tham gia gây quỹ cho Dự án Xóa đói. Một số người đứng đầu địa phương nhờ tôi tổ chức một sự kiện gây quỹ tại khu Harlem. Tôi không chắc đó có phải là một ý kiến hay hay không, nhưng người ta đã ngỏ lời, và tôi đồng ý sẽ đến vào một tối thứ Tư. Sau đó, tôi nhận được một cuộc điện thoại mời đến gặp mặt với một vị tổng giám đốc một công ty thực phẩm lớn ở Chicago vào buổi sáng cùng ngày thứ Tư đó. Đó là một công ty nổi tiếng, một người khổng lồ trong ngành thực phẩm, và mặc dù thời gian sẽ rất sít sao khi phải bay từ Chicago về New York, tôi quyết tâm có mặt tại cả hai cuộc hẹn.
Sau khi đã giải quyết xong vấn đề sắp xếp lịch trình, tôi tiếp tục xử lý các vấn đề quan trọng khác. Tôi bắt đầu hình dung về cuộc gặp với vị tổng giám đốc đó, có lẽ đây là người có tiềm năng ủng hộ tài chính lớn nhất tôi từng gặp. Điều lập tức khiến tôi lo lắng không yên là nên mặc gì đây. Tôi cần xây dựng hình ảnh mình như thế nào? Liệu trang phục của tôi có gây ấn tượng tiêu cực không mong đợi nào đó và để ảnh hưởng đến nhiệm vụ của tôi hay không? Tôi tự chất vấn mình những điều thường không bao giờ xuất hiện trong đầu. Tôi cảm thấy cách tôi đến với cuộc gặp này rất khó chịu, thật lạ lùng đối với tôi. Và cảm giác đó càng lúc càng tệ đi.
Tôi vẫn có thể nhớ lại cảm giác của mình khi bước vào chiếc thang máy trong tòa nhà đó ở Chicago. Đó là một tòa nhà chọc trời kiêu hãnh, và bạn không thể nào đến văn phòng của công ty nếu chỉ dùng một chiếc thang máy. Bạn sẽ phải dùng đến vài cái, đi từ dãy này sang dãy khác. Càng lên cao, tôi càng lo lắng, và bắt đầu toát mồ hôi. Càng lên cao, tôi càng cảm thấy mình bị cách ly với phần còn lại của thế giới. Thậm chí đặc điểm không khí và âm thanh cũng thay đổi, cho đến khi không gian trở nên yên lặng và đầy trang nghiêm. Tôi thấy như mình đang hành hương lên đỉnh một ngọn núi thiêng. Không khí có vẻ loãng, và tôi thấy hơi chóng mặt.
Tôi không được cho biết nhiều chi tiết về lần đóng góp này, nhưng tôi được thông báo rằng gần đây công ty thực phẩm này đã phải chịu một số tai tiếng – họ bị phát hiện đã gây ra một số điều xấu, khiến hình ảnh của công ty bị ảnh hưởng. Những người lãnh đạo công ty cảm thấy rằng ủng hộ tiền cho Dự án Xóa đói, thể hiện sự ủng hộ đối với việc thanh toán nạn đói có thể giúp xây dựng lại hình ảnh của công ty.
Tôi được đưa đến văn phòng của tổng giám đốc. Ông ta đang ngồi tại bàn, tôi ngồi xuống đối diện với ông. Phía sau ông ta là khung cửa kính cao từ sàn lên đến tận trần nhà, bày ra một cảnh tượng ngoạn mục của đường chân trời thành phố, nhưng ánh đèn chiếu hắt từ phía sau khiến tôi hầu như không thể nhìn rõ mặt ông ta. Tôi chỉ có 15, do đó, tôi nhanh chóng trình bày về sứ mệnh, công việc của tổ chức và những thử thách khi thanh toán nạn đói trên thế giới. Tôi nói về sự can đảm của những người thiếu đói, và sự cộng tác mà tất cả chúng tôi đều cần để củng cố quyết tâm táo bạo của họ, để cung cấp thức ăn cho họ và con cái mình, đồng thời xây dựng những điều kiện cần thiết đảm bảo một cuộc sống lành mạnh và hữu ích. Sau khi nói xong, tôi đưa ra yêu cầu của mình. Vị giám đốc mở ngăn kéo bàn làm việc, lấy ra một tờ séc viết sẵn số tiền 50.000 đô-la, và đưa qua bàn cho tôi.
Rõ ràng ông ta muốn tôi đi khỏi càng nhanh càng tốt. Câu chuyện hời hợt và giọng nói của ông ta cho tôi biết rằng ông ta không thật sự quan tâm tới công việc của chúng tôi, việc kết nối với những người thiếu thốn tài nguyên, hay việc tạo ra bất cứ sự khác biệt nào trong công tác xóa đói. Đó đơn giản chỉ là một nước đi chiến lược. Ông ta muốn giảm nhẹ tội lỗi và sự xấu hổ bởi những lỗi lầm mà công ty đã gây ra. Và ông ta muốn công ty được tiếng tốt trên các phương tiện truyền thông. Nếu chỉ nói về khía cạnh tài chính, đó là một giao dịch đơn giản: ông ta đưa cho tôi tờ séc 50.000 đô-la để mua lại cơ hội sửa chữa danh tiếng cho công ty. Nhưng khi ông ta đẩy tờ séc về phía tôi, tôi cảm thấy tội lỗi của công ty đang tiến tới phía mình cùng với số tiền đó. Ông ta trao cho tôi số tiền và tội lỗi của công ty.
Cuộc gặp gỡ của chúng tôi lúng túng vụng về, nhưng tôi là một người gây quỹ, một người mới vào nghề, và tôi còn phải bắt một chuyến bay. Tôi cầm lấy tờ séc, bỏ vào túi xách. Tôi cảm ơn ông ta, và gần như trong tình trạng mụ mị đầu óc, tôi quay lại đi qua mê cung phòng trong phòng ngoài và đi xuống hàng dãy thang máy.
Khi đi xuống, tôi có một cảm giác lạ lùng trong bụng – và tôi biết không phải tại đi thang máy. Tôi không hề thấy vui, mặc dù lẽ ra tôi phải vui lắm. Tờ séc này mang số tiền lớn nhất tôi từng nhận được từ một người ủng hộ, và tôi biết rằng tất cả mọi người trong Dự án Xóa đói sẽ sửng sốt vui sướng. Nhưng tôi cũng cảm thấy mình đã nhận cả tội lỗi của công ty cùng với số tiền. Tôi xuống tầng thang máy cuối cùng, và gọi một chiếc taxi để đến sân bay, không hề cảm thấy yên ổn, nhưng cũng không biết nên làm gì khác.
Tôi đến New York giữa một cơn mưa dữ dội và đến khu Harlem, tới một nhà thờ cũ. Tôi bước xuống những bậc thang dẫn xuống tầng hầm, nơi có khoảng 75 người đang tụ tập dự buổi gây quỹ. Khung cảnh hoàn toàn trái ngược với văn phòng trên tầng mái mà tôi vừa rời khỏi cách đây vài tiếng. Trời đang mưa, căn phòng dột khắp nơi. Xô chậu được đặt khắp phía ngoài, hứng những giọt nước đang rơi xuống. Tiếng mưa xối xả bên ngoài, và tiếng lanh canh khi những giọt nước từ trên tường và trần nhà rơi xuống làm nhạc nền cho cuộc gặp. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm và tỉnh táo, thấy dự cuộc gặp đông người thế này dễ chịu hơn trong văn phòng công ty. Tôi cũng nhận ra rằng mình là người da trắng duy nhất ở đó, và chiếc váy lụa tôi đã chọn để gây ấn tượng tốt trước vị tổng giám đốc giờ có phần kệch cỡm và không phù hợp. Tôi nhìn xuống những người đến dự, và biết rằng họ không có nhiều tiền để ủng hộ. Tôi nói với họ về quyết tâm của Dự án Xóa đói ở châu Phi, vì tôi nghĩ điều này sẽ gần gũi với cuộc sống và tài sản của họ hơn cả. Khi đến lúc phải kêu gọi đóng góp, bàn tay tôi toát mồ hôi. Tôi bắt đầu băn khoăn không hiểu làm như vậy có đúng không. Tôi tiếp tục, đưa ra kêu gọi, và căn phòng hoàn toàn rơi vào yên lặng.
Sau một khoảng yên lặng dài, một người phụ nữ đứng dậy. Bà đang ngồi ở lối đi một hàng gần cuối. Bà gần 70 tuổi, mái tóc màu xám chẻ ngôi giữa, quấn lại thành một búi tóc nhỏ. Khi đứng dậy, bà đứng thẳng, cao, mảnh khảnh và kiêu hãnh.
“Cô gái,” bà nói, “Tên tôi là Gertrude và tôi thích những điều cô vừa nói, tôi cũng thích cô. Hiện giờ, tôi không có sổ ghi séc nào cả, và cũng không có thẻ tín dụng. Đối với tôi, tiền giống như nước. Đối với một số người, tiền ào ạt tuôn vào cuộc sống của họ như dòng sông dữ dội. Tiền đến cuộc sống của tôi như một vòi nước nhỏ giọt. Nhưng tôi muốn nó tiếp tục được chảy đi, để nó giúp được nhiều nhất cho nhiều người nhất. Tôi coi nó là quyền và trách nhiệm của mình. Đó cũng là niềm vui nữa. Tôi có 50 đô-la trong ví kiếm được khi giặt đồ thuê cho một phụ nữ da trắng, và tôi muốn trao nó cho cô.”
Bà đi qua các dãy ghế, đưa cho tôi 50 đô-la. Có cả tờ năm đô-la, mười đô-la và một đô-la. Rồi bà ôm tôi thật chặt. Khi bà quay lại chỗ mình, những người khác bắt đầu tiến đến và quyên góp tiền bằng những tờ một đô-la, năm đô-la, mười đô-la và hai mươi đô-la. Tôi xúc động đến nỗi tôi bật khóc. Tôi không thể cầm hết chỗ tiền đó trong tay, cho nên tôi mở túi xách, đặt nó lên bàn để mọi người bỏ tiền vào. Những giây phút ấy, khi mọi người lần lượt tiến đến tặng tiền, mang không khí của một nghi lễ. Tôi cảm nhận được sự chính trực và tình yêu thương. Số tiền chúng tôi quyên góp được – có lẽ khoảng 500 đô-la là cùng – đối với tôi quý giá hơn bất cứ thứ gì tôi từng thấy. Tôi nhận ra ở đáy chiếc túi đó, bên dưới tất cả những tờ tiền lẻ, là tờ séc 50.000 đô-la. Khi tôi nhìn thấy nó, tôi cũng nhận ra rằng 50 đô-la của bà Gertrude đối với tôi quý giá hơn, và sẽ giúp cho việc xóa đói nhiều hơn tấm séc mang số tiền nhiều gấp một nghìn lần ấy.
Số tiền tôi nhận được từ Gertrude mang năng lượng của quyết tâm thay đổi – dấu ấn của tâm hồn bà – và khi tôi nhận số tiền, tôi thấy niềm cảm hứng, sự mới mẻ truyền sang mình qua hành động thể hiện sự chính trực và thiện ý của bà. Tôi cảm thấy những nguyên tắc và chương trình của tổ chức tôi đang theo đuổi được khẳng định, không chỉ bởi 50 đô-la của bà, mà bởi đóng góp về mặt tinh thần bà mang đến. Số tiền của Gertrude đến từ tâm hồn, không phải từ một tài khoản ngân hàng, và không được dùng để giảm nhẹ tội lỗi hay mua lấy sự ngưỡng mộ. Bà đã mang tiêu chuẩn đó đến cho mọi người trong căn phòng ngày hôm đó. Tôi cảm thấy số tiền họ đóng góp là những “đồng tiền ý nghĩa”. Lượng tiền chính xác, và những thứ nó có thể mua được không quan trọng bằng sức mạnh của tiền khi nó đi liền với mục đích, thiện ý và năng lượng tâm hồn. Bà Gertrude dạy tôi rằng sức mạnh của tiền thật sự đến từ mục đích và sự chính trực khi chúng ta trao tặng. Món quà của bà thật tuyệt vời, và sự minh bạch của bà giúp tôi tìm thấy sự minh bạch của chính tôi.
Ngày hôm sau, tôi gửi trả tấm séc 50.000 cho công ty thực phẩm, thấy nhẹ nhõm khi cảm thấy tôi đang gửi trả tội lỗi và sự xấu hổ mà nó mang theo. Tôi thấy như trút được một gánh nặng. Cùng với tờ séc, tôi gửi một bức thư khuyên ông tổng giám đốc hãy tìm đến một tổ chức mà công ty thấy gắn bó, và cảm ơn ông ta vì đã nghĩ đến chúng tôi. Tôi không nhận được hồi âm nào từ ông ta lúc đó, nhưng nhiều năm sau, ông ta liên lạc lại với tôi, và biến cuộc giao dịch lúng túng đầu tiên thành khởi đầu cho một cái kết đẹp đẽ mà tôi sẽ chia sẻ ở phần cuối chương này.