Kể từ khi tôi bắt đầu dùng Twitter để kết nối và trò chuyện với nhiều người hơn, có rất nhiều bạn trẻ đã gửi câu hỏi cho tôi. Những câu hỏi về chuyện yêu đương khó gỡ, về những vấn đề phát sinh trong quan hệ giữa người với người, về những bất hòa trong gia đình, về những ước mơ vẫn chưa thành hiện thực, về việc kiếm việc làm… Trong số đó dạng câu hỏi tôi nhận được nhiều nhất là làm cách nào để có thể giữ được tâm mình bình tĩnh khi các cảm xúc tiêu cực như nổi giận, bực bội, uất hận, thất vọng… ập đến.

Thật ra khi nhận được những câu hỏi này, tôi nghĩ rằng việc họ đặt câu hỏi có nghĩa là họ đã thành công được một nửa rồi. Bởi họ đã nhận ra được trạng thái của bản thân khi gặp khó khăn vì những ảnh hưởng do cảm xúc tiêu cực đem lại. Chính vì vậy họ mới đem những câu hỏi làm sao để thoát khỏi trạng thái ấy đến cho một nhà sư rất chăm chỉ dùng Twitter như tôi để tìm câu trả lời.

Nhưng vấn đề là, rất nhiều người khi cảm nhận được những cảm xúc ấy chỉ nghĩ đến việc mình phải làm sao để khống chế chúng. Họ gần như không hề nghĩ rằng mình cần phải hiểu được chúng. Nói cách khác, khi những cảm xúc tiêu cực xuất hiện trong tâm trí, người ta chỉ nghĩ đến việc bằng mọi cách phải thoát ra khỏi nó, chứ không hề có ý định hiểu về trạng thái tâm hồn mình lúc đó cũng như không muốn kết thân với nó chút nào. Có lẽ vì vậy mà người ta hay nói “điều khiển tâm trí” hay “khống chế tâm trí” chứ không dùng những từ như “tìm hiểu tâm trí” hay “kết thân với tâm trí”.

Nhưng chắc chắn những người đã từng cố thay đổi những cảm xúc như phẫn nộ, bực bội, ghét bỏ… sẽ biết rất rõ, việc thay đổi chúng chẳng phải là việc dễ dàng gì. Giả như ta gọi những cảm xúc như phẫn nộ, ghét bỏ là đất bùn, và tâm trí ta là nước, thì khi thả đất vào trong nước, nước liền hóa đen. Việc tìm cách thoát khỏi tâm trạng tiêu cực cũng giống như việc tìm cách để số đất bùn trong nước ấy nhanh chóng lắng xuống vậy.

Bạn muốn nhanh chóng làm đất bùn lắng xuống, muốn xóa đi những tâm trạng xấu và duy trì sự tĩnh lặng của tâm trí mình, và bạn cho tay vào nước, tức tâm trí mình, và cố đè đất bùn xuống đáy. Kết quả như thế nào? Chẳng phải vì những chuyển động của bàn tay mà đất bùn càng làm nước vẩn đục hơn đấy sao? Ví dụ như khi ta ghen tị với ai đó và bắt đầu cảm thấy ghét họ, ta càng cố suy nghĩ đến chuyện khác để xóa cảm xúc ấy đi thì chẳng phải cảm xúc ấy càng liên tục xuất hiện đó sao? Chính vì vậy, nếu ta cứ nghĩ rằng mình phải quyết tâm để thay đổi cảm xúc và muốn bước sâu vào tâm trí của mình để hành động, thì không những vấn đề cơ bản nhất vẫn không được giải quyết mà có khi trạng thái tâm trí ta còn tệ hơn.

Vậy chúng ta phải làm gì? Chúng ta phải làm thế nào mới có thể hiểu được tâm trạng đang bị vấy bẩn như nước bùn đen và tự mình thoát ra khỏi nó? Câu trả lời thực ra rất đơn giản.

Đầu tiên, hãy đứng ở lập trường của người thứ ba, lùi lại một bước và quan sát tâm trạng của bản thân như đang xem phim vậy. Chẳng phải mỗi khi chúng ta muốn tìm hiểu một đối tượng mình không biết rõ, chỉ cần bỏ đi những suy nghĩ vốn có và quan sát đối tượng đó là có thể hiểu được dễ dàng hơn sao? Nghĩa là đừng bước vào bên trong tâm trạng đang rối bời như bát nước đục dể tìm cách giải quyết, mà hãy bước ra khỏi đó, theo dõi nó bằng sự im lặng của mình.

Khi đó, thứ quan trọng nhất là người quan sát không nên quá để tâm đến những cơn giận, sự bực mình, nỗi bất an hay lòng đố kỵ, mà phải tập trung vào nguồn năng lượng đang điều khiển chúng. Cũng như tấm gương không chọn mình sẽ phản chiếu thứ gì và không phản chiếu thứ gì, lúc này bạn sẽ im lặng và theo dõi được nguồn năng lượng của các cảm xúc chứ không chỉ tập trung vào một cảm xúc. Và cũng như tấm gương, không bao giờ lên tiếng đánh giá những thứ mà nó phản chiếu, bạn đừng nhận xét gì cả, mà hãy chỉ im lặng ngắm nhìn.
Khi ngắm nhìn tâm trí mình với lập trường của một khán giả, bạn sẽ cảm nhận được ý thức của mình đã lùi lại một bước, cảm giác như đang dứng phía sau lý trí và theo dõi mọi thứ. Và chỉ một lát sau đó, bạn sẽ nhìn thấy được trạng thái cảm xúc khó chịu của mình từ từ chuyển thành một trạng thái khác hoàn toàn.

Nói tóm lại, bạn không cần phải bước vào trong cảm xúc của mình và cố gắng thay đổi nó, mà chỉ cần im lặng quan sát thì chẳng bao lâu sau bạn sẽ nhìn thấy được sự thay đổi của cảm xúc trong mình. Nếu cứ cố gắng thay đổi cảm xúc, chưa biết chừng bạn sẽ chỉ càng làm cho cảm xúc ấy trở nên phức tạp hơn mà thôi.

Chắc chắn sẽ có ai đó hỏi rằng “Cứ im lặng nhìn thì có gì hay?”, “Chẳng phải làm vậy là trốn tránh hiện thực sao?”

Không phải vậy. Phương pháp này không phải là trốn tránh sự thật mà ngược lại, là nhìn thẳng vào sự thật. Nhìn nhận sự thật, với bản chất vốn có của nó. Nếu bắt đầu luyện tập cách nhìn trực diện vào những gì xảy ra trong tâm trí mình, đến một lúc nào đó bạn sẽ nhận ra. Rằng những cảm xúc xuất hiện trong tâm trí bạn không hề có thực thể cố định nào, và những cảm xúc ấy chỉ như những đám mây, tự xuất hiện trong khoảng hư vô tâm trí và rồi cũng nhanh chóng tự biến mất khỏi đó, không liên quan đến ý thức của ta. Nếu bạn thấu hiểu được điều này, thì khi những cảm xúc giận dữ, bực bội, bất an… xuất hiện, bạn sẽ không bị chúng điều khiển nữa. Bạn sẽ không cố níu kéo chúng vì nghĩ chúng là của mình. Vì chúng chỉ đơn giản là những vị khách, chỉ tạm dừng trong tâm trí ta một lát rồi sẽ ra đi, như những đám mây trôi.
Đừng cố gắng điều khiển tâm trí mình.

Hãy làm thân với tâm trí và im lặng dõi theo nó.
Khi bị tổn thương và nuôi ý muốn phục thù,
Bạn sẽ chỉ nhìn thấy nỗi đau của chính mình.
Thay vào đó nếu bình tĩnh lại
Đánh thức ánh sáng từ bi trong mình và nỗ lực để hiểu được đối phương
Bạn sẽ nhận ra sự thật
Rằng người làm bạn tổn thương thực ra cũng đang chịu tổn thương rất nhiều.
Bạn nổi giận, nhưng lại không thể điều khiển được cơn giận,
Nghĩa là cơn giận không nghe lời bạn…
Vậy làm sao bạn có thể gọi cơn giận đó là “cơn giận của bạn” được?
Nếu nó là của bạn, vậy bạn phải điều khiển được nó theo ý của bạn chứ?
Khi vị khách mang “cơn giận” đến, hãy yên lặng chờ cho đến lúc nó rời đi.
✨✨✨
Những cảm xúc xuất hiện trong tâm trí
Không phải thứ muốn bỏ là có thể bỏ được.
Những cảm giác và suy nghĩ xuất hiện trong tâm trí
Thật ra không thuộc sở hữu của chính ta.
Chúng chỉ giống như những đám mây không chủ
Hiện hữu nhất thời vì một số điều kiện và nguyên nhân.
Hãy tự nhắc mình, suy nghĩ và cảm xúc chỉ là vị khách qua đường
Và lùi lại một bước, im lặng quan sát chúng.
Trong tâm trí mỗi chúng ta đều có nhà độc tài Hitler và Mẹ Teresa hiện diện.
Nếu ta xây dựng bản thân mình trên nền tảng của sự sợ hãi và thù hận
Ta sẽ trở thành Hitler.
Nếu lòng từ bi và sự cảm thông đối với người khác mạnh hơn
Ta sẽ trở thành Mẹ Teresa.
Nếu có ai đó nói “Không được” với bạn
Đừng nổi giận hay tranh cãi, mà hãy đáp “Vâng”.
Một tình huống mới
Sẽ dẫn ta đến một thế giới mới, mở ra một cánh cửa mới cho ta.
Khi có ai đó nói “Không được” với bạn
Bạn càng phản kháng thì tình huống càng không thể thay đổi và sẽ chỉ có bạn mệt mỏi mà thôi.
Bất kỳ cảm xúc, sự việc, hiện tượng nào
Nếu không phải là thứ đã vốn có mà chỉ mới xuất hiện
Thì sau một thời gian, chúng sẽ biến đổi và tự biến mất.
Những người đi tìm chân lý vĩnh cửu
Thì không nên bị ám ảnh bởi những thứ liên tục xuất hiện và biến mất như thế.
Có những lúc ta xem phim nhưng giữa chừng dừng lại không xem nữa.
Đó là những lúc nhân vật chính hiền lành vẫn cứ hiền lành, còn kẻ xấu vẫn hoàn xấu.
Con người ta không có ai hiền lành mãi, cũng không có ai xấu xa mãi.
Tùy vào con người, hoàn cảnh, nhàn duyên, và tùy vào quan điểm của người đánh giá
Mà con người ta khi tốt, khi không.
Xưa, vị lai và nay, đâu có sự kiện này:
Người hoàn toàn bị chê, người trọn vẹn được khen.
Lời khen cũng như lời phê phán, đều là bất khả kháng
Chỉ là những lời con người ta nói vì danh dự và lợi ích của mình mà thôi.
_Kinh Pháp Cú, Phẩm Phẫn Nộ
Khi nghe ai đó phê phán người khác
Có thể bạn sẽ nghĩ rằng người bị phê phán đã làm chuyện gì đó đáng bị phê phán.
Nhưng nếu chú tâm nghe kỹ hơn một chút,
Thực ra người phê phán đang lớn tiếng
Vì người kia không chịu nghe theo lời của mình.
Vì vậy đừng để những gì nhìn thấy thoáng qua đánh lừa bạn!
Việc chê bai người khác
Chính là vì bản thân người chê cảm thấy bất an về chính mình.
Có một người bạn
Bắt đầu nói xấu một người mà ta ghét.
A ha! Ta hào hứng hùa theo.
Rồi sau khi chào tạm biệt người bạn đó, ta chợt nghĩ.
Nếu ta không có mặt ở đó, chắc người bạn đó cũng nói xấu về ta giống như vậy chứ?
Dù khiến bạn thích thú trong giây lát, nhưng xét cho cùng nói xấu người khác là làm hại chính mình.
Lý do bạn cảm thấy tôi sống vô tư và lương thiện
Chính là vì bản thân bạn cũng vô tư và lương thiện đấy thôi.
Việc làm cho bạn bè, gia đình, đồng nghiệp, những người xung quanh ta
Cảm thấy thoải mái, chính là một cách tu hành.
Được những người mình không quen biết, những người ở nơi xa xôi kính trọng
Thì cũng có ý nghĩa gì đâu?
Trong khi những người ở quanh ta
Lại đang mệt mỏi vì chính ta.
Cái gọi là sự tôn trọng của những người ta không quen
Chỉ là những tưởng tượng của họ về một hư ảnh không phải ta.
Là giả dối.
Có người hỏi tôi
Khi hạ mình xuống chẳng phải là mình chịu thua những người khác hay sao.
Nhưng nếu chịu thua một chút để đạt được thành tựu lớn hơn
Thì đó chính là cách ta chiến thắng.
Chỉ cần cúi đầu một lát, tâm hồn sẽ có được sự bình an, gia đình sẽ có được hạnh phúc
Một kết quả tốt đẹp.
✨✨✨
Những người mắc “bệnh đạo đức” thường dễ dàng phán xét người khác.
Đó là vì họ là những người chưa trưởng thành, không tự nhìn thấy được những khiếm khuyết của chính mình.
Bạn bị giao những việc không liên quan đến nghiệp vụ chỉ vì lý do bạn là cấp dưới.
Khi bạn bắt đầu cảm thấy bực mình, đừng suy nghĩ mãi về việc đó, cũng đừng tỏ vẻ bực bội.
Hãy cứ làm công việc mà cấp trên giao cho bạn.
Nếu bực mình, thì một chuyện nhỏ sẽ trở nên mệt mỏi hơn gấp nhiều lần và khiến bạn căng thẳng.
Chỉ cần làm xong việc là bạn có thể quên nó ngay thôi mà chẳng phải vậy sao?
✨✨✨
Đừng cố thay đổi những người xung quanh sao cho vừa ý bạn
Cách nhanh nhất là bạn hãy từ bỏ tham vọng thay đổi họ.
Chính bạn còn không thể điều chỉnh bản thân theo ý mình được
Thì làm sao bạn có thể thay đổi người khác theo ý mình?
✨✨✨
Có những thứ khi còn trẻ tôi rất thích, nhưng bây giờ thì không.
Gió điều hòa, thức ăn ở nhà hàng buffet, phim kinh dị, đi máy bay, thành phố lớn, chơi suốt đêm…
Có những thứ khi còn trẻ tôi ghét vô cùng, nhưng bây giờ lại thích.
Cơm ngũ cốc, đi bộ, thiển, ở một mình, Mozart, tập thể dục, trà…
Chính tôi cũng không rõ từ khi nào mình đã thay đổi.
Và ngay lúc này tôi cũng đang thay đổi.
Đừng bị trói buộc bởi quá khứ và than trách người đời sao quá đổi thay.
Ví nếu ta lấy thước đo quá khứ để đánh giá hiện tại, chắc chắn sẽ cảm thấy buồn.
Hãy tiếp nhận sự thay đổi.
Vi dù muốn dù không, thế gian và bản thân ta vẫn liên tục thay đổi từng ngày.
Vô sở hữu
Không có nghĩa là không sở hữu thứ gì cả
Mà nghĩa là không bị ám ảnh bởi những thứ mình đang có.
Khi cảm thấy đã đến lúc, phải biết cách từ bỏ tất cả và ra đi, vậy mới là tự do thực sự.
Ngược lại, chừng nào còn cảm thấy thèm khát vì mình không có được thứ gì đó
Thì đó chỉ là chịu đựng mà sống dưới cái danh vô sở hữu chứ không phải là vô sở hữu thực sự.
Những vị đại sư được các sư khác tôn trọng
Không phải vì họ giỏi Kinh văn
Không phải vì họ có vẻ ngoài chững chạc
Không phải vì họ tốt nghiệp trường đại học nổi tiếng
Không phải vì họ là trụ trì của những ngôi chùa lớn
Không phải vì họ đoán được tương lai
Không phải vì họ biết chữa lành bệnh cho người khác
Mà vì họ biết cách chỉ bảo các sư trẻ hơn bằng “đức hạnh”.
Được gọi là đại sư, không có nghĩa là lùi ra sau và không làm gì cả
Mà là dùng hình ảnh tu hành của mình
Để làm cảm hóa các sư khác, giúp họ biết cách từ bỏ dễ dàng hơn.
Nếu người tu hành nhìn lại mình và bắt đầu giác ngộ
Thì họ có thể học được nhiều thứ từ cả những đứa trẻ đi qua đường
Và học được nhiều điều ngay cả khi bị người khác khinh rẻ.
Thực ra tất cả mọi người trên thế gian này đều là thầy của chúng ta.
Người giúp ta tự nhìn lại tâm trí mình
Không phải là người đối xử tốt với ta hay khen ngợi ta.
Việc tìm hiểu về bản thân mình
Luôn nhờ có những người
Chê bai, nổi giận với ta
Làm ta cảm thấy thất vọng, khiến ta gặp khó khăn.
Chính những người đó mới là hóa thân của Bồ tát.
Có một cách để đánh giá ai là người tu hành thực sự.
Hãy khen họ hết lời và hãy phê phán họ hết lời.
Nếu ai bị dao động bởi những lời nói này
Có nghĩa là họ đã mất đi cái gốc căn bản nhất của người tu hành.
Cảm giác oan ức khi bị người khác chửi mắng
Và cảm giác khoái chí khi được người khác khen ngợi
Thực ra không phải là hai cảm giác khác nhau.
✨✨✨
Là người tu hành, khi sống chung với nhiều người
Phải sống sao cho giống khi sống một mình
Và khi sống một mình
Phải sống sao cho giống khi sống với nhiều người.
✨✨✨
Được cùng người khác chia sẻ những câu chuyện sâu sắc, chân thật nhất
Và đồng cảm với họ, là một điều hạnh phúc.
Nhưng đừng chỉ cố tìm đối tượng để chia sẻ ở bên ngoài.
Hãy tìm hiểu về tâm trí mình và hãy hiểu thấu được nó.
Điều này sẽ mang đến cho bạn sự tự do và cảm giác hạnh phúc không gì so sánh được.
Người đắc đạo
Phải có sức mạnh để kìm nén, không lên tiếng nói là mình biết dù đã biết
Phải có sức mạnh tuy có thể thay đổi người khác
Nhưng vẫn để họ tự mình học được bằng chính sức mình.
Thứ đạo mà luôn muốn trưng ra cho người khác thấy chỉ là đạo chưa chín hẳn mà thôi.
???