Thượng tọa Thubten Chodron là một vị ni Hoa Kỳ đã xuất gia từ hơn 20 năm trong truyền thống Gelug của Phật Giáo Tây Tạng. Bà cũng là một thầy dạy lâu nhất của F.P.M.T (Hội giữ gìn truyền thống Đại Thừa). Sáng lập bởi hai vị thầy quan trọng, Lama Thubten Yéshé và Lama Thubten Zopa Rinpoche – mà trái tim nằm ở Kopan, Nepal – ngày nay đã có hơn 80 tu viện và trung tâm thực hành trên thế giới.

Bằng thẩm quyền và sự trong sáng của mình, Thubten Chodron là một thầy dạy pháp rất được yêu chuộng ở Tây phương cũng như ở Đông phương. Phải nói rằng bà đã lớn lên ở Hoa Kỳ và du lịch nhiều ở Á châu, nơi này đã ở lâu để học và dạy – Ấn Độ hay Nepal, với cộng đồng người Tây Tạng hay ở Singapore, trong một trung tâm thực hành người Trung Hoa theo truyền thống Tây Tạng, trung tâm Phật Giáo Amithaba. Bà cũng trải qua một thời gian ở Pháp trong một tu viện quốc tế.

Hiện giờ bà trú ngụ tại Hoa Kỳ, nơi bà dạy triết học, tâm lý học và thiền định Phật giáo ở trung tâm thực hành mà bà đã phát khởi ở Seatle, “Hội Bạn Pháp”, và từ đó bà tiếp tục cho xứ Bắc Mỹ và thế giới những cuộc tu hành nhập thất và những buổi giảng thuyết.

NUÔI DƯỠNG LÒNG VỊ THA: MỘT TẤM LÒNG RỘNG MỞ CHO TÌNH THƯƠNG VÀ LÒNG BI

Phương diện chánh thứ hai của con đường là ý định vị tha đạt đến Giác Ngộ vì lợi lạc cho tất cả chúng sanh. Trong tiếng sanskrit, đó là Bodhicitta (Bồ đề tâm) có thể dịch là tâm thức của giác ngộ, tâm thức của Bổ đề, lòng hồi hướng và tư tưởng của giác ngộ. Những người sống động bởi động cơ này – những Bồ tát – có một tình thương và lòng bi vô cùng với tất cả chúng sanh, không có ích kỷ và thiên vị, đến độ họ tìm cách đạt đến giác ngộ để có thể giúp đỡ chúng sanh nhiều hơn.

Chúng ta sống trong một vũ trụ chứa đầy những chúng sanh khác. Dù chúng ta có một thân thể và một dòng sống khác nhau, chúng ta rất giống nhau.. Tất cả chúng ta đều có những vấn nạn và những phiền não. Chúng ta trải qua thời gian của mình để tái sanh và để chết, mãi hoài như vậy. Mỗi chúng ta mong muốn sâu xa hạnh phúc và muốn trốn tránh khổ đau.

Nếu chúng ta ý thức rằng tất cả chúng ta cùng chung số phận thì làm sao chúng ta có thể biện minh cho sự kiện chỉ lo cho hạnh phúc của riêng mình? Sự khổ đau và những vấn nạn của những người khác cũng làm chúng ta khổ như cái của chính chúng ta. Làm sao chúng ta có thể xác định rằng chúng ta quan trọng hơn họ, đáng quý trọng hơn họ?

Nếu suy nghĩ một cách dân chủ, chúng ta thấy rằng chỉ có một cái tôi và  một vô số những người khác. Nếu so sánh hạnh phúc của một cá nhân với hạnh phúc của tất cả chúng sanh, thật không công bằng khi chỉ nghĩ đến mình. Trong khi đi tìm hạnh phúc cho mình, chúng ta cũng phải giúp đỡ những người khác tim hạnh phúc.

Khó mà giúp đỡ người khác khi tâm thức chúng ta thiên vị. Bao giờ chúng ta còn thấy và dán nhãn cho những người là bạn, là thù hay xa lạ, chừng đó chúng ta còn phát sinh bám luyến, ghét bỏ hay thản nhiên với họ, chúng ta sẽ khó mà cho họ những giúp đỡ. Chúng ta phải bắt đầu bằng biểu hiện tình thương và lòng bi bình đẳng cho mọi chúng sanh.

Nền tảng của tình thương là hiểu rằng mọi người không bẩm sinh là bạn, thù hay xa lạ. Một người bạn có thể trở thành xa lạ hay kẻ thù. Những tương quan này thay đổi theo thời gian và trường hợp. Biết rằng những quan hệ thay đổi, việc gì phải xếp họ vào những phạm trù cố định và nuôi dưỡng những tình cảm bám luyến, ghét bỏ hay thản nhiên với họ.

Bạn hay thù là những phân biệt tùy tiện, theo thời gian, tình huống và nhãn hiệu mà chúng ta gán cho. Nếu chúng ta có thể nhớ lại những tương quan chúng ta đã có với mọi người – kể cả những đời quá khứ – chúng ta sẽ thấy rằng họ đều là một người bạn, một đối thủ hay một người xa lạ vào những thời điểm khác nhau.

Nói chung chúng ta xem ai tốt với mình, chấp nhận ý kiến mình là bạn; ai bất đồng thì chẳng có giá trị gì, người đó đúng là một kẻ thù. Tuy nhiên, cả hai đều có những mặt tốt mặt xấu. Chúng ta chỉ nhìn một phần, xem đó là toàn thể tính khí của người đó. Cái nhìn của chúng ta rất chủ quan. Một người với chúng ta có vẻ tuyệt, trong khi người khác thì cho là đáng sợ. Vì sao? Vì chúng ta chỉ nhìn người nào từ một quan điểm, còn người khác thì nhìn từ một quan điểm khác. Thật ra người ấy có những phẩm tính tốt lẫn xấu.

Khi cố gắng triển khai một cái nhìn trọn vẹn hơn, chúng ta thôi thất vọng khi những người chúng ta yêu thích không phù hợp với những mong đợi của chúng ta. Chúng ta có thể nhận biết và chấp nhận những yếu đuối của họ. Cũng thế, sự không khoan dung và thiếu tôn trọng đối với những người ta không thể yêu thích sẽ giảm đi, vì chúng ta sẽ ý thức được những bản chất tốt của họ. Dù lòng tốt của họ không biểu lộ cho chúng ta lúc này, họ cũng tỏ ra tốt với những người khác đấy thôi.

Khi chúng ta xem xét mọi khía cạnh của nhân cách người khác và ý thức bản chất thay đổi và chủ quan của những tương quan, những tình cảm chúng ta đối với họ sẽ quân bình hơn. Thoát khỏi những gai góc của tham luyến, ghét giận và thản nhiên, lòng chúng ta sẽ mở ra hơn với những người khác.

LÒNG TỐT CỦA NHỮNG NGƯỜI KHÁC

Trên nền tảng bình đẳng cho tất cả, chúng ta có thể trau dồi tình thương và lòng bi, do nhớ đến lòng tốt của những người khác.

Tất cả mọi cái chúng ta có đều dựa vào lòng tốt của họ. Cái chúng ta ăn được nuôi trồng, mang đến và sửa soạn do những người khác. Áo quần, nhà cửa… nếu chúng ta nhìn kỹ,  cái chúng ta đang hưởng là do sự làm việc của người khác.

Có người sẽ nói: “Khi họ làm việc, họ làm vì tiền chứ có giúp đỡ gì chúng ta?” Hẳn nhiên. Nhưng rất đáng tò mò khi thấy rằng, một mặt, chúng ta muốn có những tình cảm nồng hậu với họ, nhưng khi bắt đầu nghĩ xem họ đã làm gì cho chúng ta, một phần tâm thức chúng ta lùi lại và nói: “Vâng, nhưng…”, để rồi sau đó là một danh sách những khuyết điểm của họ.

Để trả lời cho những nghi ngờ như vậy: vâng, một số người phạm những sai lầm và thậm chí làm khổ đau những người xung quanh họ, cố tình hay không, nhưng họ đã làm đến mức tốt nhất của họ, tùy theo tình trạng tâm thức và thân thể họ. Nếu có những người làm hại người khác hay phạm những lỗi nặng, phải thử cứu chữa hoàn cảnh mà không nổi giận.

Một trong những vị thầy của tôi, Lama Yeshe, thường nói với chúng tôi: “Họ muốn làm tốt, các bạn thân yêu ạ.” Ngay cả những người làm hại người khác cũng chỉ muốn hạnh phúc. Do vô minh và mê lầm của họ, họ làm điều họ nghĩ là đúng.

Có những người có lẽ làm việc vì tiền, không có ý định tử tế với chúng ta. Không cần biết tại sao họ làm việc, mà cần thấy chúng ta đang hưởng những nỗ lực của họ. Họ có làm việc vì tiền hay danh tiếng hay không, sự kiện là nếu họ không làm việc, đó sẽ là điều tệ cho chúng ta.

Người ta có thể tự nhủ: “Tôi trả tiền cho công việc của họ, họ chỉ làm cái lý do khiến tôi mướn họ. Lòng tốt nào trong ấy đâu?” Ngay cả lúc chúng ta trả tiền cho một người làm một công việc, chúng ta được ích lợi từ những nỗ lực của họ. Hơn nữa, tiền chúng ta đưa họ không phải là của chúng ta. Chúng ta đâu có sanh ra với hai tay đầy tiền! Tiền bạc chúng ta có đến từ những người khác. Không có lòng tốt của những người làm công và những người khách hàng của chúng ta, làm gì chúng ta có tiền đó?

Khi sanh ra chúng ta không có gì cả. Thậm chí chúng ta không tự mình nuôi dưỡng hay tự bảo vệ mình khỏi lạnh và nóng. Chỉ vì lòng tốt của cha mẹ mà chúng ta còn đến bây giờ.

Có lẽ chúng ta có cảm giác minh thông minh và có học, nhưng những phẩm tính này đến từ đâu? Cha mẹ chúng ta dạy chúng ta nói, những thầy cô dạy chúng ta biết bao điều. Thậm chí khi còn nhỏ, chúng ta đâu có biết những gì cha mẹ và thầy cô đã làm cho chúng ta, chúng ta có thể thấy khi nhin lại họ đã giúp chúng ta nhiều như thế nào. Nói gì đến những lúc nguy ngập của sinh mạng chúng ta, với biết bao người lo cho chúng ta?

Để bắt đầu, chúng ta có thể nghĩ sâu xa đến tất cả những người đã biểu lộ lòng tốt với chúng ta. Hoặc đó là một người lo cho những người đang bị nạn, một thầy giáo, một người bạn hay một người lạ với một nụ cười cảm thông và chú ý, chúng ta đều đã nhận được lòng tốt. Kỷ niệm những cử chỉ tốt lòng của những người khác, dù nhỏ, làm nhẹ gánh nặng của chúng ta và mở lòng chúng ta.

Tiếp theo, chúng ta có thể nhìn người hay những người đã làm hại chúng ta. Với họ, chúng ta có thể còn những kinh nghiệm khác, những kinh nghiệm trung tính hay thậm chí tích cực. Nhớ đến những cái ấy giúp chúng ta nhìn thấy rằng những người làm chúng ta khổ đau không hoàn toàn xấu.

Chúng ta còn biết rằng những người tấn công chúng ta đã hành động vì sự mê mờ và vô minh của họ, họ chỉ muốn được sung sướng, nhưng họ đã dùng những phương tiện xấu và tự làm hại chính họ hơn nữa khi đem lại cho chúng ta sự thiệt hại. Xem những điều như vậy, chúng ta có thể bắt đầu tha thứ cho họ và chữa lành những vết thương tình cảm của chúng ta.

Tags: Nghệ thuật sống đẹp, Tình yêu thương