JIGME RINPOCHE
Trích: Sống Hài Hoà Với Cảm Xúc; Dịch: Hoàng Lan; Hiệu Đính: Thanh Phạm, Bình Hồ, Hồng Lê; NXB Thế Giới
Một chuyện xảy ra, ngay lập tức, tâm bám lấy nó. Hiện tại, tâm chúng ta có khuynh hướng bám lấy mọi thứ, hoàn cảnh của “luôn luôn ham muốn”. Điều này dẫn đến sự xao lãng liên tục, một cục nam châm thu hút những nguyên nhân tiêu cực tới nhiều hơn. Chúng ta cũng đau khổ. Nhưng chúng ta không nhìn thấy đau khổ. Chúng ta quá bị thuyết phục, quá tin chắc rằng “thế này là đúng.” Hãy cố gắng phân tích ý nghĩa của từ “đúng”. Liên hệ nó với Phật Pháp, và chúng ta sẽ hiểu rằng nó chỉ là cảm xúc của chúng ta mà thôi. Hãy thử tưởng tượng xem điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta chỉ đơn giản là chạy theo cảm xúc của chúng ta về cái gọi là “đúng”.
Chúng ta có thể liên hệ với những sai lầm trong quá khứ khi mà chúng ta theo đuổi điều mà chúng ta cho là đúng. Chúng ta càng suy ngẫm, chúng ta càng hiểu sâu sắc. Lợi ích là khả năng buông bỏ nhiều thứ vẫn thường làm phiền chúng ta. Hiện giờ, chúng ta có thể đè nén hoặc làm lơ những khi chúng ta có mâu thuẫn. Cách này có hiệu quả nhất định nhưng vấn đề sẽ luôn lặp lại. Nếu chúng ta có thể nhìn kỹ, chúng ta sẽ có thể buông bỏ.
Bằng cách quan sát chính mình, chúng ta sẽ nhanh chóng nhận ra rằng tất cả chúng ta đều sống theo một cách. Chúng ta có thể thấy ai đó đang hành động theo hướng tiêu cực. Nếu chúng ta thật sự phân tích tới tận gốc rẽ của hành động ấy, chúng ta sẽ phát hiện ra rằng, anh ta làm vậy là vì anh ta bị vô minh sai xử. Anh ta không biết. Chúng ta có thể tự xem mình khá là tốt và có nguyên tắc. Nhưng đồng thời, cùng lúc, tận sâu thẳm, chúng ta biết rằng mình cũng có thể làm những hành động tương tự. Chỉ là chúng ta nhìn thấy những lý do để không làm thế. Thực tế là điều này có nghĩa là chúng ta hiểu tại sao anh ta lại hành xử như vậy. Hiểu biết này giải quyết sớm lòng thù ghét dành cho người ấy và ngăn chúng ta không cảm thấy giận dữ hay tổn thương. Hơn thế nữa, hiểu biết này là không thể thiếu được nếu chúng ta muốn phát triển tình yêu thương và từ bi cho tất cả chúng sinh. Chúng ta phải hiểu nguyên nhân căn bản của khổ đau của họ. Nếu chúng ta cảm thấy khó có từ bi, thì có nghĩa là chúng ta đã không hiểu cách chúng ta sống như thế nào. Hai điều này có liên hệ mật thiết với nhau.
Khi chúng ta có thể hiểu những lỗi lầm của người khác, chúng ta bắt đầu hiểu về cái gọi là vô minh và ảo tưởng mà chúng ta bị bẫy trong đó. Chúng ta sẽ nhận thấy, dù trên bề mặt, chúng sinh là khác biệt về cá tính, thói quen hành xử, nhưng bên dưới, những nguyên nhân và điều kiện căn bản của tất cả chúng sinh tuỳ thuộc vào Nghiệp. Mỗi cá nhân bị mất phương hướng do những vô minh căn bản hoặc do “không hiểu biết”. Qua đó, chúng ta sẽ bắt đầu cảm thấy từ bi. Mọi thứ sẽ trở nên rõ rang hơn. Và kết quả là, chúng ta sẽ bình yên hơn. Đương nhiên, các vấn đề và khó khăn vẫn còn đó, nhưng chúng ta không bị chúng làm phiền nữa. Và chúng ta mong muốn giúp đỡ hơn. Khi chúng ta không hiểu, chúng ta ngại ngần, không muốn giúp những ai hành xử xấu. Chúng ta nhìn những xấu xa ấy theo cách của cá nhân mình. Hãy dành thời gian và công sức để tìm hiểu người khác một cách sâu sắc hơn. Từ đó, một cách từ từ, chúng ta sẽ hiểu hoàn cảnh của họ hơn. Tác động của điều này lên chúng ta là sự trân trọng thực thụ hơn bao giờ hết, mục đích của giải thoát.