?️Hỏi: Tôi từ Anh đến và trên đường đi Madras. Tôi sẽ gặp cha tôi ở đó và chúng tôi sẽ lái xe về lại Luân đôn bằng đường bộ. Tôi có ý định theo khoa tâm lý học nhưng không biết sẽ làm gì khi tốt nghiệp. Tôi có thể theo ngành tâm lý công nghiệp hay tâm lý trị liệu. Cha tôi là một y sĩ đa khoa, có thể tôi cũng theo nghề của ông ấy.

Nhưng điều đó không ảnh hưởng đến những vấn đề tôi quan tâm, những vấn đề không thay đổi với thời gian. Tôi biết ông có câu trả lời cho những vấn đề như thế nên đến đây để gặp ông.

? Maharaj: Không biết Ta có phải đúng người để trả lời các câu hỏi của cậu. Ta biết rất ít về sự việc và con người. Ta chỉ biết Ta hiện hữu, và cái đó thì cậu cũng biết. Chúng ta đều như nhau.

?️ H: Dĩ nhiên tôi biết tôi hiện hữu. Nhưng tôi không hiểu điều này có nghĩa gì?

? M: Cái mà cậu cho là “Ta” trong cái “Ta hiện hữu” thì không phải là cậu. Biết được cậu hiện hữu thì tự nhiên, nhưng biết được cậu là cái gì thì lại là kết của nhiều tra vấn. Cậu phải khám phá toàn thể phạm trù ý thức và vượt ra ngoài nó. Muốn thế, cậu phải tìm được đúng thầy, và tạo ra những điều kiện cần thiết cho sự khám phá. Nói chung, có hai cách: ngoài và trong. Hoặc là cậu thân cận với một người giác ngộ chân lý, và hoàn toàn tuân theo sự hướng dẫn và uốn nắn của người đó; hoặc là cậu tìm kiếm sự hướng dẫn ở bên trong và đến bất cứ nơi nào ánh sáng nội tâm đưa cậu đến. Trong cả hai trường hợp, cậu phải loại bỏ mọi tham ái và lo sợ. Hoặc là cậu học nhờ sự thân cận, hoặc là cậu học bằng sự tra vấn, hoặc là thụ động hoặc là năng động. Hoặc là cậu để chính mình trôi theo giòng đời và tình yêu mà tiêu biểu là đạo sư của cậu, hoặc là cậu tự lực, theo sự hướng dẫn của ngôi sao nội tâm. Trong cả hai trường hợp, cậu phải tiến bước, cậu phải thành khẩn. Hiếm người may mắn tìm được người đáng kính ngưỡng và đáng yêu quý. Hầu hết người ta phải theo con đường gian khổ, con đường của trí tuệ và hiểu biết, con đường của sáng suốt và vô tư – Viveka-Vairagya. Con đường này mở ra cho tất cả.

?️ H: Tôi quả thật may mắn đã đến đây; dù ngày mai tôi phải lên đường nhưng chỉ một lần đàm đạo với ông có thể ảnh hưởng đến cả suốt cuộc đời tôi.

? M: Phải, một khi cậu nói “Tôi muốn tìm chân lý,” toàn thể cuộc đời cậu sẽ chịu ảnh hưởng bởi điều đó một cách sâu sắc. Tất cả những thói quen tâm lý và vật lý, cảm giác và cảm xúc, tham ái và lo sợ, kế hoạch và quyết định sẽ trải qua một cuộc chuyển hóa căn bản nhất.

?️ H: Một khi đã quyết định tìm kiếm Thực Tại, tiếp đến tôi phải làm gì?

? M: Điều đó còn tùy vào tính khí của cậu. Nếu cậu thành khẩn thì bất cứ con đường nào cậu lựa chọn cũng đều đưa đến đích. Chính lòng thành khẩn là yếu tố quyết định.

?️ H: Cái gì là nguồn gốc của lòng thành khẩn đó?

? M: Đó là bản năng trở về với nguồn gốc, bản năng đó khiến con chim về tổ, cá lội về nguồn nơi nó được sinh ra, hạt giống trở về với đất khi trái chín. Tất cả là do sự chín mùi.

?️ H: Cái gì làm tôi chín mùi? Tôi có cần đến kinh nghiệm không?

? M: Cậu đã có tất cả kinh nghiệm cần thiết, nếu không cậu đã không đến đây. Cậu không cần phải tích lũy thêm kinh nghiệm, mà đúng ra là cậu phải vượt ra khỏi kinh nghiệm. Bất cứ cố gắng nào mà cậu thực hiện, bất cứ sự tu tập nào mà cậu theo chỉ tạo thêm kinh nghiệm, mà không đưa cậu ra ngoài. Đọc kinh sách cũng chẳng giúp gì cậu. Sách vở chỉ làm giầu thêm cho tâm, nhưng con người mà cậu là – vẫn không thay đổi. Nếu cậu mong cầu bất cứ lợi lạc nào trong sự tìm kiếm – vật chất, tinh thần hay tâm linh – thì có nghĩa là cậu không thấy được vấn đề. Chân lý không đem lại bất cứ lợi thế nào. Chân lý không cho cậu một địa vị cao hơn, hay uy quyền đối với người khác; tất cả những gì cậu được chỉ là cái chơn thật và hoàn toàn tự do đối với cái hư giả.

?️ H: Chắc chắn chân lý cho ông quyền năng để cứu độ người khác.

? M: Dù điều đó cao thượng đến đâu thì cũng chỉ là tưởng tượng! Trong chân lý cậu không cứu độ người khác, vì không có người khác. Cậu phân chia con người thành tôn quý và phàm phu, rồi bảo người tôn quý cứu độ kẻ phàm phu. Cậu phân biệt, đánh giá, cậu phán xét và lên án – nhân danh chân lý cậu hủy diệt chân lý. Chính ý định công thức hóa chân lý của cậu phủ nhận chân lý, vì chân lý không thể được chứa đựng trong ngôn từ. Chỉ có thể diễn tả chân lý trong hành động bằng cách phủ nhận cái hư giả. Muốn vậy, cậu phải thấy cái hư giả – Viveka – là hư giả và từ bỏ nó – Vairagya. Từ bỏ cái hư giả là giải thoát và đem lại sức sống. Nó mở đường đến với sự toàn hảo.

?️ H: Khi nào tôi biết mình đã tìm ra chân lý?

? M: Khi ý tưởng “cái này là chân lý,” “cái kia là chân lý” không sinh khởi. Chân lý không tự khẳng định, chân lý ở trong sự nhận biết cái hư giả là hư giả và loại bỏ cái hư giả. Nếu tâm không thấy được cái hư giả thì tìm kiếm chân lý chỉ là chuyện vô ích. Cái hư giả phải được hoàn toàn thanh tẩy thì chân lý mới có thể bừng sáng trong tâm.

?️ H: Nhưng cái gì là hư giả?

? M: Cái không có thực thể thì chắc chắn là hư giả.

?️ H: Không có thực thể nghĩa là gì? Cái hư giả có đó, chắc như đinh.

? M: Cái gì tự mâu thuẫn với chính nó thì không có thực thể, hoặc nó chỉ hiện hữu nhất thời thì cũng thế. Vì cái gì có sự khởi đầu và sự kết thúc thì không có đoạn giữa. Nó trống rỗng. Nó chỉ có danh xưng và hình tướng được tâm gán ghép cho, nhưng không có tánh (essence) mà cũng chẳng có chất (substance).

?️ H: Nếu tất cả những gì trôi qua không có thực thể, thì vũ trụ cũng không có thực thể.

? M: Có ai phủ nhận điều đó đâu? Dĩ nhiên vũ trụ không có thực thể.

?️ H: Vậy cái gì có thực thể?

? M: Cái không tùy thuộc vào bất cứ gì để tồn tại, cái không nổi lên với vũ trụ nổi lên, chìm xuống với vũ trụ chìm xuống; cái không cần đến bằng chứng, nhưng truyền thực tại cho bất cứ gì nó chạm đến. Bản chất của cái hư giả là xuất hiện rất như thật trong khoảnh khắc. Có thể nói rằng cái chơn thật là cha của cái hư giả. Còn cái hư giả thì hữu hạn trong thời gian và không gian, và do tình huống tạo nên.

?️ H: Làm sao tôi có thể loại trừ cái hư giả và đạt được cái chơn thật?

? M: Để làm gì?

?️ H: Để sống một cuộc sống tốt đẹp hơn, mãn nguyện hơn, hợp nhất và hạnh phúc.

? M: Bất cứ gì nhận thức được bằng tâm đều hư giả, vì nó phải là tương đối và hữu hạn. Cái thật thì bất khả nhận thức và không thể uốn nắn cho một mục đích. Cái thật phải được mong cầu vì chính nó.

?️ H: Làm sao tôi có thể mong cầu cái bất khả nhận thức?

? M: Còn cái gì khác đáng mong cầu? Cứ cho là cái thật không thể được mong cầu như một vật được mong cầu, nhưng một người có thể thấy cái không thật và loại bỏ nó. Chính sự loại bỏ cái hư giả mở đường đi đến cái chơn thật.

?️ H: Tôi hiểu, nhưng theo cái nhìn thực tế của đời sống thường nhật thì thế nào?

? M: Lợi ích vị kỷ và quan tâm đến chính mình là những tiêu điểm của cái hư giả. Cuộc sống hàng ngày của cậu rung động giữa tham ái và lo sợ. Hãy chăm chú quan sát và cậu sẽ thấy tâm khoác lên nó vô số danh xưng và hình tướng, như một con sông sủi bọt giữa hai bờ đá. Theo dấu từng hành động đến tận nguyên do vị kỷ của nó, và chăm chú quan sát nguyên do cho đến khi nó tan biến.

?️ H: Để sống, một người phải lo lắng cho chính mình, phải kiếm tiền để nuôi thân.

? M: Cậu không cần phải kiếm sống cho chính mình, nhưng có thể cậu phải kiếm sống vì một người đàn bà và một đứa trẻ. Có thể cậu phải tiếp tục làm việc vì người khác. Thậm chí chỉ cần đủ sống cũng có thể là một sự hy sinh. Không vì bất cứ lý do gì để vị kỷ. Hãy từ bỏ bất cứ nguyên do tìm kiếm cái Ta ngay khi nó được phát hiện. Cậu không cần tìm kiếm chân lý, chân lý sẽ tìm ra cậu.

?️ H: Cũng phải có những cần cầu tối thiểu.

? M: Thế không phải những cần cầu đó được đáp ứng khi cậu bầy tỏ? Hãy loại bỏ mọi câu thúc của sự lo lắng thái quá về chính mình, và hãy là cái cậu là – trí tuệ và tình yêu trong hành động.

?️ H: Nhưng một người phải sinh tồn chứ!

? M: Không thể nào cậu không sinh tồn! Cái Ta thật của cậu thì vô thời và ở ngoài sinh tử. Thân xác vẫn sinh tồn chừng nào nó còn được cần đến. Thân xác trường thọ không phải là điều quan trọng. Một cuộc sống viên mãn vẫn tốt hơn là một cuộc sống dai dẳng.

?️ H: Ai quyết định thế nào là một cuộc sống viên mãn? Điều này tùy thuộc vào nền tảng văn hóa của tôi.

? M: Nếu tìm kiếm thực tại cậu phải thoát ra khỏi mọi nền tảng, văn hóa, mọi mô thức tư duy và cảm thọ. Ngay cả ý tưởng là nam hay nữ, thậm chí là con người cũng cần loại bỏ. Đại dương của sự sống bao gồm tất cả, không chỉ riêng con người. Vì vậy, trước tiên hãy từ bỏ tất cả mọi sự nhận dạng cái Ta, chấm dứt nghĩ rằng mình là thế này, thế nọ, là thế này hay thế kia. Từ bỏ tất cả mọi quan tâm thái quá về chính mình; không còn lo lắng đến sự an sinh của riêng mình, dù là vật chất hay tinh thần; buông bỏ mọi tham ái, thô hay tế; chấm dứt nghĩ tưởng đến mọi thành đạt. Cậu hoàn toàn ở đây và ngay bây giờ, cậu tuyệt nhiên không cần gì cả.
Điều này không có nghĩa là cậu phải ngu đần, liều mạng, không biết tiên liệu hoặc thờ ơ; chỉ cần từ bỏ sự lo lắng sơ đẳng (basic anxiety) về chính mình. Cậu cần nơi ăn, chốn ở, quần áo cho bản thân và những người tùy thuộc, nhưng điều này không thành vấn đề chừng nào lòng tham không được xem là một sự cần thiết. Hãy sống thuận theo với mọi thứ như chúng là, chứ không phải như chúng được tưởng tượng là.

?️ H: Tôi là gì nếu không phải là con người?

? M: Cái gì nhờ nó cậu nghĩ rằng mình là một con người thì cái đó không phải con người. Nó chỉ là một điểm vô phương vị của ý thức, một cái không là gì cả nhưng hữu thức; tất cả những gì cậu có thể nói về cậu là: “Ta hiện hữu.” Cậu là sự hiện hữu thuần túy – tánh biết – an lạc. Nhận ra được nó là kết thúc cuộc tìm kiếm. Cậu đạt đến nó khi cậu thấy – tất cả những gì cậu nghĩ cậu là – chỉ là tưởng tượng, và cậu đứng xa lìa trong sự thuần túy thấy biết cái vô thường là vô thường, tưởng tượng là tưởng tượng, hư giả là hư giả. Điều này không hề khó khăn, nhưng cần vô tư. Chính sự bám víu vào cái hư giả làm cho cái thật trở nên khó thấy. Một khi cậu nhận ra rằng cái hư giả cần đến thời gian, và cái gì cần đến thời gian thì hư giả, lúc đó cậu cận kề hơn với Thực Tại, tức là cái vô thời, thường tại. Vĩnh cửu trong thời gian đơn thuần chỉ là sự lập đi lập lại, giống như chuyển động của một cái đồng hồ. Nó lưu chuyển bất tận từ quá khứ vào tương lai, một sự vĩnh cửu rỗng tuếch. Thực tại là cái làm cho hiện tại thật sống động, thật khác biệt với quá khứ và tương lai – tức là những trạng thái của tâm. Nếu cậu cần thời gian để đạt được một cái gì đó, thì cái đó chắc chắn là hư giả. Cái thật luôn luôn ở với cậu; cậu không cần phải đợi để là cái cậu hiện hữu. Điều duy nhất là cậu không được để tâm đi ra ngoài cậu tìm kiếm. Khi cần một cái gì đó, hãy tự hỏi: “Ta có thực sự cần nó không?” và nếu câu trả lời là không, thì chỉ việc buông bỏ nó.

?️ H: Tôi không thể hạnh phúc sao? Có thể tôi không cần một cái gì, nhưng nếu có cái làm cho tôi hạnh phúc, tôi không được nắm bắt nó hay sao?

? M: Không gì có thể làm cho cậu hạnh phúc hơn chính cậu. Tất cả mọi tìm cầu hạnh phúc chỉ là khốn khổ và đưa đến khốn khổ hơn nữa. Hạnh phúc duy nhất đúng với ý nghĩa của nó là hạnh phúc tự nhiên của sự hiện hữu hữu thức.

?️ H: Tôi có cần thật nhiều kinh nghiệm trước khi đạt đến trình độ tỉnh thức cao siêu như thế?

? M: Kinh nghiệm chỉ để lại ký ức phía sau và cộng thêm vào gánh nặng vốn đã chồng chất. Cậu không cần thêm kinh nghiệm. Những kinh nghiệm cũ là quá đủ. Và nếu cảm thấy cần thêm thì hãy nhìn vào trái tim của những người quanh cậu. Cậu sẽ thấy đủ loại kinh nghiệm mà có mất đến cả ngàn năm cậu cũng không thể trải qua hết. Học từ những đau khổ của thế nhân và tránh đừng trải qua như họ. Cái cậu cần không phải là kinh nghiệm, mà là sự tự do thoát khỏi mọi kinh nghiệm. Đừng tham lam kinh nghiệm, cậu chẳng cần một kinh nghiệm nào.

?️ H: Thế không phải chính ông cũng trải qua các kinh nghiệm?

? M: Mọi chuyện xảy ra quanh Ta nhưng Ta không tham dự. Một sự kiện chỉ trở thành kinh nghiệm khi nào Ta can dự một cách xúc cảm. Ta ở trong một trạng thái viên mãn, không cần tìm kiếm bất cứ gì để toàn hảo chính nó. Kinh nghiệm có ích lợi gì cho Ta?

?️ H: Một người cần kiến thức, và giáo dục.

? M: Để đối phó với sự việc, kiến thức về sự việc là cần thiết. Để đối xử với con người, cậu cần sự hiểu biết và thông cảm. Để hành xử với chính mình, cậu chẳng cần gì cả. Hãy là cái cậu là: hiện hữu hữu thức và đừng đi lạc khỏi chính cậu.

?️ H: Giáo dục đại học là hữu ích nhất

? M: Hiển nhiên, nó giúp cậu kiếm sống. Nhưng nó không dạy cậu sống như thế nào. Cậu học khoa tâm lý. Học thức của cậu có thể giúp cậu trong một số tình huống nào đó. Nhưng cậu có sống bằng khoa tâm lý học? Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khi nó phản ánh Thực tại trong hành động. Chẳng có đại học nào dạy cậu cách sống như thế nào để khi đến giờ lâm chung, cậu có thể nói rằng: Ta đã sống trọn vẹn, Ta không cần phải sống thêm lần nữa. Hầu hết chúng ta chết đi nhưng vẫn mong được tái sinh. Có quá nhiều lầm lẫn đã phạm phải, có quá nhiều điều còn bỏ dở. Hầu hết mọi người chỉ lớn lên và già đi, chứ không sống. Họ chỉ biết tích lũy kinh nghiệm và làm giầu cho ký ức. Mà kinh nghiệm chính là phủ nhận Thực tại, tức là cái không thể cảm nhận bằng giác quan hay qua khái niệm, là cái không phải thân mà cũng chẳng phải tâm, nhưng bao gồm và siêu vượt cả hai.

?️ H: Kinh nghiệm bao giờ cũng hữu ích. Nhờ kinh nghiệm ông tránh không thò tay vào lửa.

? M: Ta đã nói với cậu rằng kinh nghiệm hữu ích trong đối phó với sự việc. Nhưng nó không dạy cậu cách đối xử với con người, với chính cậu, và sống như thế nào. Chúng ta không nói chuyện học lái xe, hay kiếm tiền. Đối với những chuyện này cậu cần đến kinh nghiệm. Nhưng để là ánh sáng cho chính cậu thì kinh nghiệm vật chất chẳng giúp cậu được gì. Cậu cần một cái thân thuộc hơn và thâm sâu hơn kiến thức vay mượn để là cái Ta của chính cậu theo đúng nghĩa của từ ngữ này. Cuộc sống bên ngoài của cậu chẳng quan trọng. Cậu có thể là một người gác đêm mà vẫn sống hạnh phúc. Chính cái mà cậu là, bên trong, mới quan trọng. An lạc nội tâm chính là cái mà cậu phải kiếm, và còn khó kiếm hơn cả kiếm tiền. Chẳng có đại học nào có thể dạy cậu là chính cậu. Cách học duy nhất là thực hành. Hãy bắt đầu ngay lập tức là chính cậu. Từ bỏ tất cả những gì không phải là cậu và đi sâu hơn nữa. Như người đào giếng bất kể những gì không phải là nước cho đến khi đụng đến mạch, thì cậu cũng loại bỏ tất cả những gì không phải là chính cậu, cho đến khi không còn lại bất cứ gì để loại bỏ. Cậu sẽ nhận ra rằng cái còn lại không là gì để tâm có thể bám víu. Thậm chí cậu không phải là một con người. Cậu chỉ hiện hữu – một điểm của tánh biết, cùng bao la với thời gian và không gian nhưng siêu vượt cả hai, là nguyên nhân tối hậu nhưng tự thân lại hằng hữu. Nếu cậu hỏi Ta: “Ông là ai?” câu trả lời sẽ là: “Chẳng có gì riêng biệt. Nhưng, Ta hiện hữu.”

?️ H: Nếu không phải là cái gì riêng biệt, ông phải là vũ trụ.

? M: Cái gì là vũ trụ – không phải là một khái niệm mà là một lối sống? Không tách biệt, không đối nghịch, nhưng hiểu và yêu thương bất cứ gì tiếp xúc với cậu – tức là sống một cách vũ trụ. Để có thể nói một cách đúng thực: “Ta là thế giới, thế giới là Ta,” thì Ta phải thân thuộc với thế giới, và thế giới là chính Ta. Mọi tồn tại là tồn tại của chính Ta, mọi đau khổ là đau khổ của chính Ta và mọi an vui là an vui của chính Ta – đó là cuộc sống vũ trụ. Nhưng sự hiện hữu chơn thật của Ta – và của cậu cũng thế – ở ngoài vũ trụ, và, do đó ở ngoài mọi phân loại của cái cá biệt và vũ trụ. Nó là chính nó, hoàn toàn bất phụ thuộc và độc lập.

?️ H: Tôi thấy cái ông nói rất khó hiểu.

? M: Cậu phải dành thời gian để tư duy những điều như thế. Phải xóa sạch mọi vết mòn trong não bộ và đừng tạo thêm vết mới. Cậu phải nhận ra chính cậu là cái bất động, ở đằng sau và bên ngoài mọi cái động, là nhân chứng thầm lặng của tất cả những gì xảy ra.

?️ H: Điều này có nghĩa là tôi phải từ bỏ tất cả ý tưởng về một cuộc sống năng động?

? M: Không phải thế. Cậu vẫn sẽ lập gia đình, có con cái, kiếm tiền để nuôi sống gia đình; tất cả những chuyện đó xảy ra trong giòng diễn tiến tự nhiên, vì định mệnh phải được hoàn tất; cậu sẽ trải qua định mệnh mà không cưỡng lại, đương đầu với mọi chuyện khi chúng đến, một cách chăm chú và cẩn thận, dù là chuyện lớn hay nhỏ. Nhưng thái độ chung nhất là vô tư một cách trìu mến, vô cùng thiện chí, không mong cầu đền đáp, luôn luôn cho mà không bao giờ đòi hỏi. Trong hôn nhân, cậu không phải là chồng hay vợ, mà là tình yêu giữa vợ chồng. Cậu là sự trong sáng và lòng tử tế làm cho mọi thứ an ổn và hạnh phúc.
Điều này có vẻ hơi mơ hồ đối với cậu, nhưng nếu chịu suy nghĩ một chút cậu sẽ nhận ra cái bí ẩn nhất là cái thực tiễn nhất, vì nó làm cho cuộc sống của cậu hạnh phúc một cách sáng tạo. Ý thức của cậu sẽ được nâng lên một giai tầng mới mà từ đó cậu có thể thấy mọi chuyện rõ ràng hơn và mãnh liệt hơn rất nhiều. Cậu nhận ra rằng con người mà cậu trở thành khi sinh và chấm dứt khi tử chỉ là vô thường và hư giả. Cậu không phải con người nhục dục, đa cảm và tri thức, bị câu thúc bởi tham ái và lo sợ. Hãy tìm ra sự hiện hữu chơn thật của cậu. “Ta là cái gì?” là câu hỏi căn bản của tất cả các hệ thống triết lý và tâm lý học. Hãy quán nó thật sâu xa.