VICKI MACKENZIE
Trích: Ẩn Tu Nơi Núi Tuyết; Dịch giả: Pháp Minh Trịnh Đức Vinh; NXB Thái Hà Books
Sẽ không có ai biết chính xác những gì Tenzin Palmo trải qua sau nhiều năm độc cư: những giây phút trí tuệ ngời sáng mà cô có thể có, những giờ phút đen tối mà cô có thể đã trải qua. Cô đã học được từ các vị Todgen (những hành giả khiêm tốn mà những phẩm tính của họ đã ảnh hưởng sâu đậm lên cô) rằng một người không bao giờ tiết lộ, khoe khoang về những khả năng tâm linh của mình. Giải thoát khỏi cái tôi, không phát triển nó chính là tên của trò chơi. Ngoài ra, lời nguyện tâm linh cấm cô không được tiết lộ bất kỳ thành tựu nào mà cô đã đạt được. Đây là một truyền thống lâu đời. Ngay từ thời đức Phật, người đã bắt một tu sĩ phải hoàn tục khi ông này biểu diễn thần thông trước công chúng, và tuyên bố rằng sự chuyển hóa trái tim con người là thứ thần thông duy nhất thực sự có ý nghĩa.
Cô nói: “Thực sự là tôi không thích bàn luận về nó. Nó giống như những kinh nghiệm tình dục của bạn. Một số người thích nói về chúng, những người khác thì không. Cá nhân tôi thấy đó là điều quá riêng tư.”
Khi bị thúc ép, cô thừa nhận những điều hiển nhiên nhất: “Tất nhiên khi bạn nhập thất lâu dài bạn sẽ có những kinh nghiệm mãnh liệt – những khi thân thể bạn hoàn toàn tan ra, hay khi bạn thấy mình đang bay bổng. Bạn đạt tới những trạng thái nhận thức khó tin và rõ ràng khi mọi thứ trở nên đầy sống động.”
Cũng có những linh ảnh nữa – đôi khi vị thầy Khamtrul Rinpoche của cô xuất hiện và cho cô những lời khuyên trong khi cô hành thiền. Những chúng sinh linh thiêng khác cũng hiện lên trong hang động của cô. Nhưng những dấu hiệu đó (thường được coi như những dấu hiệu của thành tựu tâm linh cao cấp nhất) đã bị cô bỏ qua và xem như những sự kiện thực sự không quan trọng.
Cô nhấn mạnh: “Toàn bộ vấn đề không phải là việc có được những linh ảnh mà là có được sự nhận thức rõ ràng, hay giai đoạn mà chân lý không còn là những gì được xây dựng nên bằng tinh thần hay trí thức nữa mà là một sự thực. Chỉ khi việc hành thiền chuyển từ bộ não xuống trái tim, và được kinh nghiệm trực tiếp thì sự chuyển hóa mới bắt đầu diễn ra. Cô nói tiếp: “Và sự nhận thức là hoàn toàn trần trụi. Chúng không đi kèm với ánh sáng và âm nhạc. Chúng ta cố gắng nhìn mọi thứ như chúng thật sự là. Một nhận thức không dựa trên khái niệm. Đó không phải là sản phẩm của một quá trình tư duy hay cảm xúc – không giống như các linh ảnh đến từ cấp độ này. Nhận thức là ánh sáng trắng trong suốt ở tâm của lăng kính, chứ không phải những giọt nước mưa đầy màu sắc bao quanh nó.”
Đối với niềm an lạc thì sao? Liệu Tenzin Palmo có đạt được điều hấp dẫn nhất trong các trạng thái thiền này không? Đối với những người ở mức độ trung bình đang ngồi tại nhà và đọc sách về các thiền giả vĩ đại thì niềm hạnh phúc là điều đáng để đạt tới dù phải vượt qua mọi trở ngại: tất cả những khó khăn, thiến thốn ghê gớm, sự thiếu vắng các tiện nghi và mối quan hệ bạn bè. Nói tóm lại, sự an lạc chính là phần thưởng. Rõ ràng, Tenzin Palmo, trong một hoặc hai bức ảnh chụp vào thời điểm này, đều có khuôn mặt tràn đầy hạnh phúc.
Cô xác nhận với giọng nói bình thản: “Có những trạng thái an lạc không thể tin được. An lạc là năng lượng cho việc nhập thất. Bạn không thể thực hành nghiêm túc trong thời gian dài nếu như không có niềm vui trong nội tâm, bởi vì niềm vui và sự nhiệt tình là những gì giúp bạn tiến bước. Giống như bất kỳ điều gì khác, nếu bạn không thực sự thích nó thì bạn sẽ có sự chống đối trong nội tâm và mọi thứ sẽ diễn ra rất chậm chạp. Đó là lý do vì sao đức Phật nói Hỷ [vui vẻ] là một yếu tố chính trên con đường Đạo.
“Vấn đề duy nhất đối với an lạc là nó gợi lên sự thỏa mãn lớn lao, sâu xa hơn bất kỳ điều gì trong thế giới trần tục này, kể cả các khoái cảm tình dục. Vì vậy, người ta có thể bị bám víu vào nó, thực sự ham muốn nó và rồi nó lại trở thành một chướng ngại khác.” Cô nói thêm, trước khi kể một câu chuyện để làm rõ thêm quan điểm này.
“Một lần, khi tôi còn ở Dalhousie với các vị Todgen, có hai vị tăng đang được đào tạo để trở thành hành giả yogi. Một ngày họ đang đứng bên ngoài giũ một tấm chăn và niềm hạnh phúc dâng trào làm họ khó khăn lắm mới đứng vững. Bạn có thể thực sự cảm thấy làn sóng hạnh phúc này tấn công bạn. Những vị Todgen quay sang tôi và nói: “Con biết không, khi con bắt đầu, điều đó sẽ xảy ra. Con thấy mình tràn ngập hạnh phúc và con không biết phải làm gì. Sau một thời gian, con học cách kiểm soát nó và đưa nó về mức có thể kiểm soát được.” Đó là sự thực. Khi bạn gặp những hành giả chín chắn hơn, không phải là họ hoàn toàn không có khả năng diễn tả về những trạng thái hạnh phúc lớn lao này, bởi vì họ đã học cách đối diện với nó [Bạn ít thấy họ nói về nó không phải vì họ không diễn tả được mà là vì họ đã biết cách đối diện với nó]. Và tất nhiên là họ nhìn vào bên trong tự tính trống rỗng của nó.”
Cô nói tiếp: “Bạn thấy đấy, hạnh phúc tự nó là vô dụng. Nó chỉ hữu ích khi được dùng như một trạng thái của tâm để hiểu được Tính Không – khi tâm hồn đầy an lạc [thì hành giả] có thể nhìn vào bản chất riêng của nó. Còn không thì nó chỉ là dạng khác của Samsara (cõi luân hồi). Bạn có thể hiểu về Tính Không ở mức độ sơ đẳng, nhưng để hiểu nó ở mức độ tinh vi thì tâm bạn cần có sự an lạc. Một tâm an lạc là rất tinh tế và nó nhìn vào Tính Không rất khác so với một tâm thô thiển nhìn vào Tính Không. Và đó là lý do tại sao hành giả cần nuôi dưỡng sự an lạc.”
“Bạn phải vượt qua sự an lạc. Đó chỉ là một giai đoạn trên con đường. Mục đích tối hậu là nhận thức được bản chất của tâm.” Cô nhấn mạnh. Bản chất của tâm là sự tỉnh giác không có điều kiện, không nhị nguyên. Nó là Sự trống rỗng và An lạc. Đó là trạng thái Biết mà không có Người Biết. Và khi trở thành sự thực thì nó không hề kịch tính một chút nào. Không có pháo nổ hoa đăng, không kèn không trống. “Nó giống như lần đầu tiên bạn thức dậy – thoát ra khỏi giấc mơ và nhận ra rằng trước đây mình toàn nằm mộng. Đó là lý do vì sao các hiền giả nói rằng tất cả mọi thứ đều là ảo ảnh. Thông thường chúng ta sống trong sự kìm cặp, thiếu sinh động. Nó giống như thở trong không khí cũ rích. Nhưng sự thực đúng là như vậy.”
“Ban đầu bạn chỉ có ý niệm lờ mờ về nó. Đó thực sự chỉ là phần đầu tiên của con đường. Mọi người thường nghĩ là họ đã nhìn thấy toàn thể mọi sự, khi họ mới nhìn thấy thoáng qua vấn đề. Một khi bạn bắt đầu nhìn thấy bản chất của tâm, thì sau đó bạn có thể bắt đầu hành thiền. Tiếp đó, bạn phải ổn định nó cho đến khi bản chất của tâm ngày càng trở nên quen thuộc hơn. Và mọi thứ được hoàn tất khi bạn hòa nhập được nó vào trong cuộc sống hàng ngày.”