Sau khi xuất gia bước vào Phật môn, tôi bắt đầu tu hành, nghiên cứu và rồi tu hành, và niềm tin đến. Tôi suy nghĩ về cuộc đời của những sinh vật trên thế giới. Dường như nó rất buồn thảm và đáng tiếc. Đáng tiếc vì cái gì? Tất cả những người giàu có sẽ chết đi và để lại những ngôi nhà to đẹp, để lại lũ con cháu tranh giành đất đai. Khi tôi nhìn thấy những chuyện như vậy xảy ra, nó ghi sâu vào trong tâm tôi. Điều này khiến tôi tiếc thương cho người giàu và cả những người nghèo, kẻ thượng trí cùng người hạ ngu như nhau – mọi người trong thế giới này đều đi chung một chiếc thuyền.

Suy ngẫm về cái chết của mình, về điều kiện của thế giới và cuộc đời của những sinh vật có tri giác, sẽ mang đến thái độ thơ ơ và lãnh đạm với mọi thứ. Dharma tạo nên những cảm xúc này để lấp đầy trái tim, thức tỉnh tôi. Dù có gặp tình huống gì tôi vẫn tỉnh táo và cảnh giác, Nghĩa là tôi đang bắt đầu có một số hiểu hiết về Dharma. Tâm tôi được rọi sáng, và tôi nhận ra rất nhiều thứ. Tôi trải nghiệm niềm hạnh phúc, thực sự hài lòng và vui vẻ trong cách sống của tôi.

Nói đơn giản, tôi thấy mình khác với mọi người. Tôi là người đàn ông bình thường, nhưng tôi có thể sống cuộc đời đơn bạc của một nhà sư trong rừng. Tôi không có gì hối tiếc hay mất mát cả. Khi tôi nhìn thấy những người khác cùng những âu lo trần tục của họ, tôi nghĩ đó mới thực sự là đáng tiếc. Tôi đã có được niềm tin và tín cẩn thật sự trên con đường tu hành mà tôi đã chọn, và niềm tin này đã cổ vũ tôi hướng thẳng đến hiện tại.

Bây giờ, ở rất nhiều nơi, con đường của Phật, những bài giảng kinh tuyệt diệu và trực tiếp đã hướng dẫn mọi người sống thành thật và ngay thẳng, có lòng yêu thương lẫn nhau, vốn dường như đã đánh mất, thay vào đó là những dằn vặt và đau khổ. Con người ở mọi nơi đều đã có những nỗ lực to lớn cho cuộc đời mình, nhưng tất cả những gì họ làm là mang đến khổ đau và khó khăn cho chính bản thân mình. Phật dạy trong cuộc đời này chúng ta có thể tư lợi hay tạo lợi ích cho người khác, cũng như lợi ích cơ bản về tâm linh. Chúng ta nên làm vậy ngay bây giờ, trong hiện tại. Chúng ta nên tìm kiếm những kiến thức sẽ giúp chúng ta làm được như vậy, sống tốt cuộc đời của mình, sử dụng tốt mọi nguồn, làm việc siêng năng theo cách sống đúng đắn. Suy nghĩ về cuộc đời thiền, chúng ta đã chọn con đường sống này, tu hành trong thanh tịnh và đơn bạc, phát triển một thái độ luôn thờ ơ về những thiếu sót của thế giới, công việc tu hành của chúng ta sẽ tiến triển. Luôn suy tư về những nhân tố của tu hành, sẽ rất phấn khích. Những sợi tóc dựng đứng cả lên. Đó là cảm giác hân hoan khi ngẫm nghĩ về cách sống của chúng ta, so sánh cuộc sống của chúng ta trước đây và bây giờ.

Vài năm trước đây, khi còn là một nhà sư trẻ, tôi từng giảng kinh cho một nhà hiền triết nghe. Ông là người tục gia hay đến đây để thiền và tuân theo tám giới luật vào những ngày tăng sự âm lịch trong những năm đầu của chùa Wat Pah Pong, nhưng ông vẫn đi câu cá. Tôi cố gắng giảng cho ông ta hiểu sâu hơn nhưng không thế giải quyết vấn đề này. Ông nói mình không giết cá; chúng chỉ đơn thuần đến nuốt lưỡi câu của ông thôi.

Tôi tiếp tục giảng giải cho đến khi ông thấy hơi ngượng ngùng. Ông xấu hổ về việc đi câu cá, nhưng vẫn tiếp tục làm như vậy. Rồi nhận thức sự thay đổi của ông. Ông bỏ lưỡi câu xuống nước và tuyên bố: “Bất cứ con cá nào đã đến số chết, hãy đến cắn lưỡi câu của ta. Nếu vẫn chưa đến số chết, thì đừng lại gần lưỡi câu”, Ông đã thay đổi lời bào chữa của mình nhưng những con cá vẫn đến cắn câu. Cuối cùng, ông bắt đầu quan sát chúng, miệng cá bị mắc vào lưỡi câu, và ông cảm thấy có chút tội nghiệp. Nhưng ông vẫn chưa thể hạ quyết tâm: “À, mình đã bảo chúng đừng cắn câu nếu chưa đến số chết mà; mình có thể làm được gì nếu chúng vẫn đến ăn mồi?”, và rồi ông nghĩ: “Nhưng chúng vì mình mà chết!”. Ông quay về và từ đó cuối cùng ông không còn đi câu cá nữa.

Rồi đến những con ếch. Ông không thể chấm dứt chuyện bắt ếch để giết thịt. Tôi nói với ông: “Đừng làm vậy! Hãy quan sát thật kỹ chúng. Nếu ông không thể không giết chúng, thì đầu tiên hãy nhìn chúng trước đã”. Rồi ông bắt một con ếch và bắt đầu quan sát nó. Ông nhìn vào mắt, mắt, chân nó. “Ôi trời ơi, nhìn nó giống con tôi quá! Nó có tay và chân. Nó đang mở mắt. Nó đang nhìn tôi”. Và ông thấy đau lòng. Nhưng ông vẫn giết chúng. Ông chăm chú nhìn từng con ếch như vậy, rồi làm thịt chúng, cảm thấy mình đang làm chuyện ác. Vợ ông hối thúc ông, bà nói cả nhà sẽ không có gì ăn nếu ông không chịu giết chúng.

Cuối cùng ông không thể chịu đựng được nữa. Ông vẫn bắt nhưng không còn bẻ chân những con ếch như trước đây nữa. Nhưng ông vẫn không thể thả chúng đi. “Mình chỉ chăm sóc chúng, cho chúng ăn. Mình chỉ nuôi chúng thôi. Nếu có người nào khác bắt được chúng, thì mình không biết gì hết”. Nhưng dĩ nhiên là ông biết. Những người khác sẽ giết ếch để làm thịt. Sau một thời gian, ông đã có thể thừa nhận điều này. “Dù gì thì mình cũng đã bớt được 50% sát nghiệp rồi. Những người khác giết chúng, còn mình thì không”.

Điều này bắt đầu làm ông phát điên lên, nhưng ông vẫn không thể thả chúng đi. Ông để những con ếch trong nhà. Ông không còn bẻ chân ếch nữa, nhưng người vợ lại làm chuyện này. “Đó là lỗi của mình. Dù mình không làm, thì vì mình mà bà ấy phải làm như vậy”. Cuối cùng ông thả chúng đi hết. Nhưng vợ ông phàn nàn: “Chúng ta sẽ sống ra sao đây. Lấy gì mà ăn hả?”.

Ông thực sự bị kẹt cứng. Khi ông đến chùa, tôi giảng cho ông nghe nên làm những gì. Khi ông trở về nhà, vợ ông lên lớp ông phải làm như thế nào. Tôi nói ông đừng làm như vậy nữa, nhưng vợ ông hối thúc ông phải tiếp tục. Phải làm gì? Ông nghĩ thật là quá khổ sở. Sinh ra trong thế giới này, chúng ta phải chịu khổ như vậy.

Cuối cùng, vợ ông cũng phải từ bỏ việc này. Nên họ không còn làm thịt ếch nữa. Ông ra đồng làm việc, chăn trâu. Rồi ông có thói quen phóng sinh cá và ếch. Khi thấy cá bị mắc vào lưới, ông sẽ thả chúng đi. Một ngày nọ, sau khi làm đồng, ông đến nhà ông bạn hàng xóm để uống nước. Không có ai ở nhà nhưng ông nghe thấy âm thanh cái gì đó đang cục cựa. Ông rất lúng túng, nhưng cuối cùng ông biết đó là gì: có mấy con ếch đang bị nhốt trong chậu và chúng muốn thoát ra. Ông nhìn xung quanh để đảm bảo không có ai quanh nhà hết, và rồi ông thả chúng ra.

Một lúc sau, vợ của bạn ông về nhà để chuẩn bị bữa tối. Cô mở nắp chậu ra và thấy những con ếch đã biến mất. Cô suy nghĩ xem đã có chuyện gì xảy ra. “Chính là cái ông nhân hậu đó”.

Vợ người hàng xóm cố bắt cho được một con ếch về làm món ếch xào sả ớt và bảo chồng mời ông ở lại ăn cơm. Khi ông đưa tay ra chan nước xốt vào chén cơm, cô giữ tay ông lại và nói: “Này! Người nhân hậu! Ông không nên ăn thứ này! Ếch xào sả ớt đó!”.

Thật là quá đáng! Đời có quá nhiều khổ đau, ta chỉ sống để cố gắng nuôi bản thân mình thôi. Nghĩ về điều này, ông không thấy được con đường nào để thoát ra. Ông đã già rồi, nên ông quyết định xuất gia.

Ông xuất gia tại ngôi chùa địa phương, và sau nghi lễ, ông hỏi sư phụ ông nên làm gì. Sư phụ nói với ông: “Nếu thực sự muốn đi tu, con phải tập thiền. Đi tìm một sư phụ dạy thiền đi; đừng đến gần những ngôi nhà”. Ông đã hiểu và quyết định làm theo như vậy. Ông ngủ một đêm trong chùa và sáng hôm sau ông xắn tay lên hỏi mọi người có thể đi đâu để tìm được Ajahn Tongrat, một trong những người thầy nổi tiếng lúc bấy giờ.

Ông mang theo bát đựng đồ bố thí và đi lang thang, một nhà sư mới vẫn chưa biết cách mặc áo cà sa sao cho chỉnh tề. Nhưng ông đã tìm gặp được Ajahn Tongrat.

“Hỡi thầy đáng kính, con không còn mục đích gì trong cuộc đời này nữa. Con muốn dâng thể xác và cuộc đời con cho thầy”.

Ajahn Tongrat trả lời: “Rất tốt! Con rất nhân hậu! Chút nữa là con không gặp được ta rồi! Ta đang định lên đường. Nên con hãy hành lễ và ngồi xuống đây”.

Nhà sự mới hỏi “Giờ con đã xuất gia, con nên làm gì?”.

Lúc đó họ đang ngôi dưới một gốc cây cổ thụ. Ajahn Tongrat chỉ vào gốc cây và nói: “Hãy làm cho bản thân con giống như gốc cây này. Đừng làm gì hết, chỉ cần làm cho mình giống như một gốc cây”. Đó là cách thầy dạy ông thiền.

Rồi Ajahn Tongrat tiếp tục lên đường, và nhà sự ở lại đó để suy ngẫm những lời nói của ông, “Ajahn dạy là mình phải làm cho bản thân giống như một gốc cây. Mình phải làm gì?”. Ông liên tục suy tư về điều này, dù là khi đi, ngồi hay nằm xuống ngủ. Ông suy nghĩ làm sao để đầu tiên phải có một hạt giống, làm sao nó lớn thành một cái cây, cây to dần và già cỗi đi, rồi cuối cùng bị đốn xuống, để lại một gốc cây. Bây giờ nó là một gốc cây, nó không thể lớn lên được nữa, và không thể mọc ra thứ gì hết. Ông cứ thảo luận vấn đề này trong tâm trí, xem đi xét lại, cho đến khi nó trở thành đề tài để thiền của ông. Ông mở rộng nó ra để áp dụng cho mọi thứ trong thế giới và rồi ông có thể đưa nó vào trong nội tâm và áp dụng cho bản thân ông. “Sau một thời gian, tôi đã có thể giống như một gốc cây, một thứ vô dụng”.

Nhận ra điều này đã mang đến cho ông quyết tâm không hoàn tục. Khi ông đã quyết định như vậy, thì sẽ không có cái gì có thể ngăn cản ông.

Tất cả chúng ta đều chia sẻ điều kiện này. Xin hãy suy nghĩ về nó và thử áp dụng vào trong việc tu hành của bạn. Được sinh ra là con người, chúng ta sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Không chỉ là khó khăn cho đến lúc này, mà trong vị lai vẫn là khó khăn. Người trẻ trưởng thành và người trưởng thành sẽ già đi, người già sẽ bị bệnh và người bị bệnh sẽ chết. Cứ tiếp tục như vậy, vòng luân hồi của chuyển hoá không ngừng nghỉ sẽ không bao giờ kết thúc. Nên Phật dạy chúng ta thiền.

Trong khi thiền, chúng ta phải tu samadhi, có nghĩa là làm cho tâm trở nên tĩnh lặng và yên bình. Giống như nước trong bồn; nếu chúng ta cứ bỏ hết thứ này đến thứ khác vào trong nước và khuấy động nó lên, thì nước sẽ luôn vẩn đục. Nếu tâm luôn cho phép chúng ta suy nghĩ và lo lắng về mọi thứ, thì chúng ta sẽ không bao giờ thấy được điều gì rõ ràng. Nhưng nếu chúng ta để nước tĩnh lặng thì chúng ta có thể thấy được mọi thứ phản ánh trong nó. Khi tâm yên và tĩnh, sự thông tuệ có thể nhìn thấy được nhiều thứ. Ánh sáng giác ngộ của thông tuệ sẽ vượt qua mọi loại ánh sáng khác.

Tags: Phật giáo nguyên thủy