TOLLY BURKAN
Trích: Nghĩ Đơn Giản, Sống Đơn Thuần; Chuyển ngữ: Viết Dương; NXB. Thế giới, 2018
Nếu bạn đang cảm thấy lo lắng, đau buồn, bế tắc, thất vọng hay nhàm chán, hãy nhìn lại cuộc sống của mình xem bạn đang thiếu điều nào trong số bảy yêu cầu cuộc sống. Bạn có đang hành động vì người khác theo một cách nào đó không? Bạn có đang thể hiện sự sáng tạo hay không? Có thể khẳng định một điều, nếu bạn đang theo đuổi năm yêu cầu cuộc sống đầu tiên, bạn sẽ là một người rất hạnh phúc. Hạnh phúc không quá khó, thậm chí còn rất dễ một khi bạn học được cách làm thế nào để hạnh phúc. Thế nhưng hạnh phúc không phải mục tiêu tối thượng khi sống ở trên đời. Vượt lên cả hạnh phúc còn có một khía cạnh tinh thần khác của cuộc sống. Yêu cầu cuộc sống thứ sáu và bảy có liên quan cụ thể tới tinh thần.
Trước khi chạm tới ngưỡng này, chúng ta có thể cảm thấy mình hạnh phúc như vậy là đủ, đến mức thiếu đi động lực để khám phá hai mảnh ghép còn lại trong việc phát triển cá nhân, mà không biết rằng chúng ta đang bỏ lỡ mất phần hay nhất của cuộc sống nếu không khám phá chúng.
Yêu cầu cuộc sống thứ sáu là sống tỉnh thức, giúp chúng ta đào sâu một khía cạnh khác của hạnh phúc. Khía cạnh này kết nối trực tiếp chúng ta với bản chất tinh thần nội tại. Nếu chúng ta chỉ thỏa mãn những khao khát của năm yêu cầu cuộc sống đầu tiên, dù chúng ta cảm thấy được bồi đắp, chúng ta vẫn không an lòng khi những chủ đề về sinh tử, Chúa Trời, hay các hiện tượng không thể lý giải xuất hiện trong cuộc sống.
Tập trung 100%
Sống tỉnh thức nghĩa là duy trì ý thức, tập trung cao độ đến từng khoảnh khắc. Học cách tập trung cao độ có lẽ là phần cơ bản nhất của sự phát triển tinh thần. Sống tỉnh thức tôi đang mô tả không phải là một trạng thái thông thường. Khi tôi đề cập tới việc tập trung cao độ như một công cụ để phát triển tỉnh thần, ý của tôi là hãy tập trung một trăm phần trăm. Khi bạn hoàn toàn tập trung, cuộc sống của bạn sẽ được chuyển hóa. Khi bạn tập trung hoàn toàn tới mùi hương của bông hoa, bạn trở thành mùi hương của bông hoa. Khi bạn tập trung hoàn toàn tới mùi vị của đồ ăn, bạn trở thành mùi vị của đồ ăn đó.
Bạn có thường xuyên ngồi bên bàn ăn xem tivi mà chẳng để tâm thưởng thức bữa ăn? Bạn có hay vừa ăn vừa nghĩ về những việc xảy ra trong ngày hay lo lắng về những cuộc hẹn, những tờ hóa đơn? Chỉ khi nào bạn không bị xao lãng, bạn mới có thể trải nghiệm trọn vẹn vị ngon của đồ ăn trong miệng.
Câu chuyện dưới đây sẽ minh họa cho sức mạnh của việc tập trung ý thức cao độ. Một nhà sư đang vượt qua khu rừng rậm thì bất ngờ một con hổ ở đâu lao tới. Nhà sư quay đầu tháo chạy cho tới khi bị dồn tới một vách núi dựng đứng. Có một dây leo dài bám vào vách núi. Nhà sư lập tức bám vào sợi dây để tuột xuống, nhưng khi nhìn xuống, ông phát hiện ra có hai con hổ đang trực chờ sẵn dưới gốc dây leo. Ngay lúc đó, có vài con hổ cũng đang nhìn ông từ trên vách núi. Đó chưa phải là điều tệ nhất. Có hai con chuột đang gặm nhấm sợi dây leo, chúng nằm ngoài tầm với của ông. Đúng lúc ấy, nhà sư nhìn thấy một quá dâu dại mọc bên vách đá. Ông ngắt quả dâu và cho vào miệng.
Nhà sư vừa cho quả dâu vào miệng, ông lập tức chú ý tới mùi vị của quả dâu. Tập trung chú ý một trăm phần trăm! Khi bạn tập trung hoàn toàn tới mùi vị của món ăn, bạn trở thành mùi vị đó. Vì muốn tránh cảm giác đau đớn khi bị bầy hổ cắn xé, nhà sư tập trung 100% ý thức của mình vào quả dâu, và thấy mình thật sự đang trở thành một quả dâu, ông không còn cảm thấy đang bị ăn tươi nuốt sống nữa.
Bắt đầu tập trung
Tập trung chú ý vào những suy nghĩ của bạn sẽ tiết lộ lý do vì sao bạn lại là người gây ra hầu hết các vấn đề. Chú ý tới thói quen, hành động và các mối quan hệ sẽ giúp bạn củng cố quyền năng cá nhân và nhận thức được ảnh hưởng của bạn đối với thế giới. Ví dụ, bạn quyết định sẽ chú ý tới một thói quen bạn muốn kiểm soát. Có thể khi nói chuyện, bạn hay thêm vào những từ như “bạn biết đấy”, “bạn thấy không” hoặc “ừm“”, bạn muốn hạn chế những từ ngữ thừa thãi này trong cách nói của mình. Đó là một yếu tố nhỏ thôi, nhưng hãy bắt đầu từ những thứ dễ dàng trước đã.
Khi bạn bắt đầu tập trung chú ý, bạn sẽ để ý nhiều hơn khi vô thức nói thêm vào những từ này lúc nói chuyện. Đừng mắng mỏ bản thân hay cố gắng thay đổi thói quen. Cứ tiếp tục chú ý tới nó thôi.
Không lâu sau đó, thói quen đó sẽ tự được sửa chữa như thể có phép màu. Bạn hoàn toàn không cần phải cố găng để đạt được kết quả mong muốn. Tất cả những gì bạn cần làm là bắt đầu chú ý theo một cách mới, cuộc sống của bạn sẽ được cải thiện.
Bạn có thể lựa chọn bất cứ thói quen nào, chứng giật mình, thói quen ngắt lời người khác, hoặc thói quen ăn dù bạn không đói. Lưu ý, mỗi lần chỉ chọn một thói quen và bắt đầu với những thói quen nhỏ để giúp bản thân làm quen với những bước tiến hướng tới quyền năng cá nhân và giá trị tinh thần.
Khi áp dụng sống tỉnh thức, mỗi người sẽ có thể tự nhìn vào chính mình và khám phá sự thật ẩn giấu bên trong bản thân. Khi chúng ta chú ý tới con người nội tại của mình, tinh thần chúng ta sẽ được mở ra. Sống tỉnh thức làm thức tỉnh tinh thần, giúp những khoảnh khắc “bình thường” không còn quá bình thường nữa.
Cuộc sống của bạn là một cuốn phim
Sống tỉnh thức1 cho phép chúng ta đối diện với bản chất tưởng như mâu thuẫn và nghịch lý của cuộc đời. Nó cho phép chúng ta ý thức về cái tôi cá nhân và nhìn nhận chúng một cách rõ ràng. Nó cho phép chúng ta lùi lại khỏi những khoảnh khắc cường điệu quá mức trong cuộc sống và nhìn thấy tất cả bị lột bỏ, như trong một bộ phim. Nó tạo ra sự độc lập cần thiết để chúng ta cười nhạo những điểm yếu và khiếm khuyết của mình.
Nói một cách đơn giản, sống tỉnh thức – yêu cầu cuộc sống thứ sáu này dẫn dắt chúng ta ý thức được rằng chúng ta đang có ý thức. Mỗi sinh vật bị trẹo gót chân đều ý thức được nó đau thế nào. Nhưng chỉ có con người mới ý thức được họ đang có ý thức về đau đớn. Đây là chiếc cầu nối giữa chúng ta và khía cạnh thuần về tinh thần, cho phép chúng ta nhìn rõ bản chất thật sự của mình, tách rời khỏi vòng quay đua tranh của cuộc sống và cả cái chết. Dần dần bạn sẽ nhận ra đối tượng “bạn” đang ý thức về những gì bạn ý thức là một người chứng kiến vô hình, trú ngụ trong một bản thể phi vật chất. Nó có thể hiểu là con người thật của bạn đang làm khán giả dõi theo bộ phim về cuộc đời mình.
Những gì bạn đạt được nhờ sống tỉnh thức vượt qua sự mãn nguyện bạn có với năm yêu cầu cuộc sống đầu tiên, giống như một con bướm hóa thân từ một con sâu bướm.
Việc tập trung chú ý thể hiện một cách “nhìn nhận” mới. Sống tỉnh thức cho phép chúng ta thực sự liên kết với những việc chúng ta đang trải nghiệm dù vào bất cứ khoảnh khắc nào. Khi bạn ăn, hãy chú ý! Khi bạn rửa bát, hãy chú ý! Khi bạn tắm, hãy chú ý!
Sống tỉnh thức cuối cùng sẽ mang đến giá trị tinh thần sống không vướng bận. Đến một lúc nào đó bạn sẽ nhận thức được mình là người chứng kiến về mặt tinh thần mọi sự việc diễn ra bên trong bạn và xung quanh bạn, bạn đang quan sát chính mình từ góc độ một khán giả, bạn đang xem bộ phim mang tên là bạn. Bạn bắt đầu cảm thấy mình đang ở trong thế giới này nhưng không là một phần của nó. Bạn có thể tách mình ra khỏi đó, bạn không còn như một con robot, lập tức tự động phản ứng lại bất cứ điều gì chạm vào nút điều khiển bạn.
Hãy ý thức rằng bạn đang có ý thức
Bất cứ việc gì cũng đều có khả năng trở thành một trải nghiệm tinh thần. Thậm chí một cơn đau cũng có thể trở thành trải nghiệm tinh thần, một khi bạn tách biệt bản thân ra khỏi cơn đau bằng cách “chứng kiến” nó. Khi là một người chứng kiến, bạn không còn cảm thấy đau đớn, chỉ đơn giản là bạn đang chứng minh bản thân trong cơn đau. Giờ bạn không còn là một sinh vật ý thức được về cơn đau, bạn là một người chứng kiến độc lập, ý thức được bạn đang có ý thức, thông qua sống tỉnh thức, việc “bộ phim” nào đang được chiếu trước mắt bạn không phải là vấn đề. Bạn không còn vướng bận dù đó là một vở hài kịch hay bi kịch.
Khi bạn không còn vướng bận, các sự việc xảy ra xung quanh bạn sẽ không còn là “tốt” hay “xấu” nữa. Mọi thứ đều là chính nó. Bạn có biết câu chuyện về người đàn ông bị lạc mất con ngựa. Người hàng xóm của ông ta thở dài “Thật bất hạnh cho anh”, nhưng người đàn ông chỉ đáp lại “Có lẽ vậy”. Ngày hôm sau, con ngựa trở về, dẫn theo cả một bầy ngựa vào bãi nuôi của người đàn ông. Lúc ông ta đóng cửa, người hàng xóm thốt lên “Anh thật may mắn đấy”. Lại một lần nữa, người đàn ông chỉ đáp “Có lẽ vậy”. Mấy hôm sau, con trai người đàn ông vì cố gắng cưỡi một con ngựa hoang mà bị gãy chân, người hàng xóm than vãn “Quả là một bi kịch”. Người đàn ông vẩn chỉ nói “Có lẽ vậy”. Sau đó không lâu, chiến tranh nổ ra, cậu con trai được miễn đi lính vì gãy chân. “Quả là may mắn quá”, người hàng xóm lại thốt lên.
“Có lẽ vậy”.
Bạn là người xem
Khi bạn trở nên tự ý thức, bạn sẽ cảm thấy tinh thần luôn đi cùng bạn, ở bên trong bạn, luôn dõi theo bạn, ý thức được những điều bạn ý thức. “Người xem“ đó nhìn thấy những gì bạn thấy, nghe được những điều bạn nghe, ngửi thấy những mùi bạn ngửi, cảm nhận được những gì bạn cảm nhận, trải nghiệm những gì bạn trải nghiệm. Một khía cạnh hoàn toàn mới của cuộc sống được mở ra, đó là kết quả của việc áp dụng sống tỉnh thức.
Khi bạn chán nản, bạn có thể thấy mình đang thiếu đi sự sáng tạo. Khi bạn có hứng thú với tình dục, bạn có thể thấy những cảm xúc tích cực đang hiện hữu. Khi bạn không làm một việc gì đó cụ thể, hãy chú ý tới bất cứ thứ gì xung quanh bạn. Hãy chú ý xem bạn thường xuyên tự động phản ứng lại các tình huống theo cách của một con robot như thể nào, bạn không có khả năng đưa ra lựa chọn có ý thức ra sao. Ví dụ, khi ai đó gây trở ngại cho bạn trên đường, bạn thường lập tức hét lên điều gì đó thô tục.
Hãy bắt đầu chú ý tới bản thân và cảm xúc của bạn. Thay vì la hét, hãy để ý tới những gì bạn nói với chính mình khi phản ứng lại hành động của người khác. Hãy chú ý để bạn tách biệt khỏi cảm xúc của bạn,
Thực hành không vướng bận
Khi bạn càng tách mình ra khỏi những suy nghĩ và cảm xúc của chính mình, bạn càng sớm nhận ra bạn có thể là người dõi theo bộ phim cuộc đời mình. Thời gian trôi qua, bạn sẽ nhận thấy rằng hầu hết mọi người quanh bạn rất mù mờ khi nói tới việc tạo dựng một khía cạnh tinh thần để quan sát cuộc sống. Bạn sẽ bật cười khi thấy hầu hết mọi người đều máy móc như thế nào.
Áp dụng năm điểm quyền năng để giúp bạn thoát khỏi những phản ứng tự động, máy móc trong nhiều tình huống. Nói sự thật và thành thật với chính mình xem bạn có thường xuyên tập trung cao độ hay không. Yêu cầu điều bạn muốn bằng cách viết ra những mục tiêu rõ ràng để tập trung chú ý hơn. Giữ lời hứa bằng cách ý thức nhắc nhở bản thân về mục tiêu đã đặt ra. Chịu trách nhiệm về những việc mình làm bằng cách để ý xem phản ứng của bạn trước những trải nghiệm như thế nào. Nếu bạn không thích trải nghiệm bạn đang có, hãy thay đổi cách phản ứng của bạn. Nếu bạn kết nối với những người chung chí hướng, những người cũng chú ý tới sự phát triển tinh thần, các bạn có thể giúp đỡ lẫn nhau và thúc đẩy bước tiến tinh thần của mỗi người.
Chú thích
1. Sống tỉnh thức là duy trì ý thức trong từng giây phút hiện tại ở mỗi công việc mình đang thể nghiệm, đang sống. Không để tâm bận bịu với quá khứ, không viển vông chắp cánh mơ tưởng đến tương lai mà sống từng phút giây trong hiện tại, biết rõ những gì đang diễn ra với mình và cuộc sống xung quanh. Sống tỉnh thức là một cách sống được nhiều người đón nhận nhằm giảm căng thẳng, nâng cao nhận thức, giúp chúng ta làm chủ được xúc cảm và giải quyết được những suy nghĩ, cảm nhận tiêu cực.