BỒ ĐỀ TÂM LÀ NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN DUY NHẤT CHO HẠNH PHÚC VÀ LỢI LẠC

Nhìn từ quan niệm hạnh phúc, hay là khổ đau, bồ đề tâm vượt ra khỏi sự hạnh phúc nhất thời. Bồ đề tâm bao gồm một chuỗi liên tục của những trải nghiệm từ hạnh phúc nhất thời, tương đối cho tới thành quả tối thượng của việc làm tích cực, sự tỉnh thức, và giác ngộ. Chúng ta mong muốn chúng sinh được hạnh phúc trong mọi hoàn cảnh. Trong kinh nghiệm thế gian, niềm hạnh phúc cơ bản nhất là khi cha mẹ, và con cái sống hạnh phúc với nhau. Họ thích nhau, không có những những cảm xúc khó chịu, không cãi nhau. Mọi điều diễn ra êm thấm. Bồ đề tâm, mong muốn cho chúng sinh được hạnh phúc bao gồm từ tình trạng tích cực cơ bản nhất (ngay cả chỉ là cho 1 tách trà ngon) cho đến những điều lớn lao nhất, là sự giác ngộ hoàn toàn. Bồ đề tâm không chỉ hạn chế trong loài người, hay là các chúng sinh trong hành tinh, trong thiên hà của 100 triệu hệ mặt trời của chúng ta, hay nhiều hơn thế. Bồ đề tâm với sự phát khởi và trợ giúp của tứ vô lượng tâm sẽ được hướng tới tất cả chúng sinh của toàn bộ không gian vô tận. Và hạnh phúc của họ khiến chúng ta vui sướng. Khi cầu nguyện hàng ngày cho hạnh phúc của chúng sinh, sau cùng bạn nhận thấy họ hạnh phúc, nếu bạn cầu nguyện thực sự chân thành, điều này sẽ làm bạn hạnh phúc. Có sự khác nhau lớn trong thái độ. Và cũng có sự khác nhau lớn trong tác động của thực tế cuộc sống vào hạnh phúc của bạn. Đây là viên ngọc quí giá của bồ đề tâm. Chỉ cần hiểu biết bốn tư tưởng vô hạn (tứ vô lượng tâm) rõ ràng và đơn giản, bản thân bạn có thể nhận ra bạn là ai, bạn có thể làm gì, và làm thế nào để thực hiện được bồ đề tâm.

Nếu chúng ta nghĩ về thế giới nhỏ bé của chúng ta nơi mà một vài điều tốt đẹp đang diễn ra, chúng ta sẽ thấy điều tốt luôn luôn gắn với sự cống hiến, lòng từ bi, niềm vui, và sự vô tư của người nào đó. Có những người tạo ra những hoàn cảnh tốt có lẽ không biết đến sự tồn tại của tâm phật, hay là cũng chưa bao giờ nghe về bồ đề tâm. Nhưng bởi họ có bản chất đó và biểu hiện trong cuộc sống hàng ngày, nên họ có thể giúp cho cuộc sống của người khác có ý nghĩa. Và họ cũng khiến chính cuộc sống của mình có ý nghĩa. Bồ đề tâm không phải là giáo lý được khởi đầu bằng những lời dạy của Đức Phật của chúng ta, mà nó luôn hiện diện ở tất cả các thời gian.

Những lời dạy của Đức Phật giúp cho chúng ta nhận thấy rõ rằng bồ đề tâm là nguyên nhân và điều kiện duy nhất cho hạnh phúc và lợi lạc của tất cả chúng sinh. Thái tử Tất Đạt Đa (Sidhartha) đã trở thành Phật vì tâm bồ đề của Ngài. Trong các Kinh điển, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã miêu tả các kiếp trước của mình. Ngài đã tái sinh trong nhiều cõi giới: người, súc sinh, cõi trời, và cả trong địa ngục, và Ngài đã thực hành bồ đề tâm trong rất nhiều, nhiều thế giới (yugas), trong một thời gian rất dài. Ngài đã thực hành bồ đề tâm cho tới khi đạt được giác ngộ, tinh tấn từng bước, kiếp này qua kiếp khác. Những câu chuyện kể về điều này được gọi là Chuyện kể Jataka miêu tả các hành động bi mẫn của ngài. Chuyện kể Jataka là về những hóa thân trong các cõi giới khác nhau của Đức Phật, không chỉ trong cõi người. Một câu chuyện kể về một kiếp sống mà Ngài được học một bài học có ích về tính tham lam. Khi đó Ngài đã sinh ra trong thân một chó rừng tham lam, và một ngày nọ đi qua một xác chết của con voi. Chó rừng đã ăn thịt vào bên trong xác voi khổng lồ, và đào bới tận đến phần giữa. Nó quyết định dùng xác voi làm nhà và thức ăn, do vậy, nó ở lại đó ăn và ngủ trong một thời gian dài. Cho đến mùa hè da voi bị khô lại, và cái lỗ chó rừng dùng để ở đã bị co lại quá nhỏ. Nó không thể ra được. Lâu đài thức ăn đã trở thành nhà tù, chó rừng đã tìm cách chống lại các bức tường một cách tuyệt vọng. Cho đến khi mùa mưa đến, cái lỗ rộng ra được một chút, chỉ vừa đủ để nó ra ngoài. Nhưng cái lỗ vẫn còn khá chật, nên chó rừng đã bị rụng hết lông. Thời kỳ tồi tệ đó đã khiến nó rất khổ sở, và nó không bao giờ trở thành tham lam nữa.

Không chỉ có Đức Phật Thích Ca mâu Ni trải qua những kinh nghiệm của nhiều kiếp sống khác nhau, mà các vị phật khác trong quá khứ cũng vậy. Tất cả các vị Phật đều tái sinh vào trong nhiều cõi giới để học hỏi, trở nên trí tuệ hơn, và để thực hành bồ đề tâm. Bồ đề tâm, sự kết hợp của tứ vô lượng tâm, là nguyên nhân và điều kiện duy nhất cho hạnh phúc và an vui của bất kỳ chúng sinh nào. Điều này đã được thực hành trong quá khứ, và sẽ được tiếp tục trong tương lai, và đây là hành động tích cực nhất chúng ta có thể thực hiện ngay bây giờ, ở bất kỳ mức độ thích hợp nào. Điều chúng ta có thể làm đơn giản ngay bây giờ là hỏi tất cả chúng sinh có nhận ra họ là gì, và họ là ai. Có lẽ mọi chúng sinh đều nhận thấy tiềm tàng của họ là thiện, không phải xấu, lành mạnh, không bệnh hoạn; hoàn hảo hơn là méo mó. Không có khiếm khuyết. Có thể mọi người cũng nhận ra điều này. Nếu họ thực hành, và tác động vào bản tính thiện này thì một phần lớn việc làm của chúng ta được thực hiện. Tiếp tục như vậy là bước lớn nhất. Một khi điều này được thực hiện, mọi người sẽ ý thức được lời hứa, mà thực ra là một sự bảo đảm, của động lực này sẽ tự nhiên đưa họ tiến lên. Cho đến khi nhận ra được tiềm năng thực sự của mình (bản tính thiện), dù vậy, ngay cả chúng ta cố gắng trở thành người đức hạnh, vẫn gặp phải loại chướng ngại dễ làm nhụt chí, bởi vì chúng ta nghi ngờ tiềm năng bẩm sinh của mình, và thường nghĩ rằng mình là tồi tệ, và cho rằng cần tạo ra lòng tốt giả tạo. Khi đó chúng ta cố gắng trở thành người tốt, lại nghĩ rằng điều tốt không ở bên trong chúng ta mà ở ngoài. Đó chính là tưởng tượng sai lầm của chúng ta đưa đến chướng ngại lớn. Cần hiểu biết rằng tiềm năng của chúng ta không là những điều chúng ta phải cố tạo ra, mà nó vốn đã có trong chúng ta và chúng ta chỉ cố gắng để giải phóng tiềm năng này, điều đó khiến mọi thứ trong chúng ta thay đổi rất lớn.

Đức Phật đã dạy nhiều cách thức, và phương pháp để giải phóng tiềm năng này trong Mật thừa. Đây là những cách thức sâu sắc và hiệu quả, nhưng Đức Phật và các đạo sư vĩ đại luôn nhấn mạnh trong các bài giảng hướng dẫn Kim Cương Thừa rằng, những bài giảng này chỉ truyền cho những người có bồ đề tâm. Những người không có bồ đề tâm thì không được thọ nhận, bởi vì bồ đề tâm là nền tảng cho việc thực hành Kim Cương Thừa. Bồ đề tâm là cốt lõi. Khi bạn có bồ đề tâm thì thực hành bất kỳ phương pháp linh thiêng nào cũng là tốt và hiệu quả. Nếu bạn không có bồ đề tâm thì các phương pháp đều trở thành vô ích và không có lợi lạc gì. Bồ đề tâm là thực hành đầu tiên trong tất cả bài giảng của Kim Cương Thừa. Bất kỳ phương pháp nào bạn áp dụng thì bồ đề tâm luôn là nền tảng. Có ba phần thực hành của Phật tử là: quan niệm, thiền, và hành động khiến cho cuộc sống bạn có ý nghĩa thông qua sức mạnh của bồ đề tâm.