ROBIN SHARMA
“Quy trình của cuộc sống nên là sự ra đời của một linh hồn. Đây là thuật giả kim cao siêu nhất, và nó minh chứng cho sự hiện diện của chúng ta trên Trái đất. Đây chính là khuynh hướng và phẩm chất của chúng ta ”
– Henri Frederic Amiel
Hai tuần đầu tiên sống với Moe là những ngày kỳ lạ nhất của cuộc đời tôi. Chúng tôi dậy sớm, ăn sáng với hoa quả tươi, sau đó dành vài giờ đi bộ dọc bãi biển trong khi anh ấy chia sẻ tri thức của anh ấy về việc mở rộng trái tim và cảm nhận tình yêu đối với cuộc sống. Tôi cảm thấy rất có cảm tình với con người tuyệt vời này. Anh đã dạy tôi những phương thức của trái tim và giá trị của việc sống vui vẻ, tự phát và sinh động hơn. Tôi ngưỡng mộ những gì anh ấy đã làm – rời bỏ thế giới vật chất để theo đuổi khúc tâm ca của mình. Và tôi kính trọng mẫu người mà anh ấy đã đạt đến. Cũng như Cha Mike, Moe hòa nhã, tốt bụng và đầy tình yêu thương.
“Một trong những cách tốt nhất tôi thấy cần sống theo trái tim của cậu nhiều hơn nữa là thay đổi từ chỗ trách cứ sang biết yêu thương,” Moe bắt đầu nói với tôi vào một sáng nọ trong khi tắm nắng trên bãi biển. “Việc trở thành một con người nhân ái hơn sẽ mở rộng trái tim cậu rất nhiều. Hãy chú ý hơn đến cách cậu đối xử với những người khác. Hãy dành thêm thời gian nhìn vào những thế mạnh của họ chứ đừng bận tâm đến những nhược điểm. Hãy nhớ rằng vào giờ phút cuối của đời mình, cậu sẽ chẳng bao giờ hối tiếc vì đã sống như một con người nhân ái nhất mà cậu biết, hay như một ai đó biết tin tưởng mọi người và dành cho họ tình yêu thương vô điều kiện. Vào thời khắc đó, cậu chỉ có thể thấy rằng đó chính là điều tốt nhất, mãn nguyện nhất mà cậu đã làm. Hãy chủ động và có ý thức hơn trong tình yêu thương và sự ân cần cậu dành cho những người khác, cậu sẽ làm cho trái tim của cậu thêm mạnh mẽ. Đây là một kỹ thuật rõ rệt giúp xây dựng các cơ tim, nhưng lại dễ dàng bị bỏ qua.”
“Nhưng biết quan tâm hơn lại không phải là sống theo lý trí ư?” Tôi hỏi trong khi bổ một quả dưa hấu trên chiếc ghế gỗ trong khu vườn của Moe.
“Câu hỏi rất hay. Điều đó vừa đúng lại vừa sai. Biết quan tâm hơn thực sự diễn ra trong lý trí, nhưng nó lại giúp cậu bắc một cây cầu tới tình cảm.”
“Vậy khi đó làm thế nào tôi có thể tạo dựng được sự quan tâm đến việc là một con người nhân ái hơn?”
“Chà, một trong những điều tôi hay làm chính là suy ngẫm về việc là một con người nhân ái như tôi muốn.”
“Thời gian qua, tôi đã nghe nói nhiều về việc suy ngẫm. Nó là như thế nào?” Tôi thắc mắc.
“Suy ngẫm chính là sử dụng lý trí của mình và khả năng tưởng tượng của nó để tạo ra một cuộc sống nội tâm tốt hơn,” Moe đáp. “Nó chính là biết hình dung ra cách cậu sống trong những hoàn cảnh nhất định. Suy ngẫm được tô điểm nhờ sức tưởng tượng – không gì khác hơn chính là sự tập trung về mặt tinh thần gắn với quá trình thay đổi cá nhân. Nhưng khi thực hiện điều đó một cách thường xuyên, thực tế cậu sẽ mở ra những con đường mới đi tới trí tuệ của cậu và làm tâm hồn cậu mềm mại. Cậu cũng sẽ bắt đầu tiếp cận được tình yêu trong chính cậu. Mục đích của cậu là sống nhân ái hơn trên thế giới này, phải không?”
Tôi gật đầu. “Đúng vậy.”
“Tuyệt lắm. Vậy khi cậu thức giấc vào buổi sáng – và tôi muốn cậu thử điều này trong vài ngày tới – hãy tìm một nơi yên tĩnh dọc bãi biển của chúng ta và ngồi trong tư thế thật thoải mái. Sau đó, hãy nhắm mắt lại và bắt đầu hít thở thật sâu. Hít thở đúng cách chính là sống cho đúng cách, và hít thở chậm nhưng sâu sẽ giúp cậu bình tĩnh. Nó sẽ giúp cậu thoát khỏi lý trí và nhập vào thể xác mình, vào tâm hồn mình.”
“Như vậy những lời huyên thuyên của tâm hồn tôi sẽ mất đi?”
“Dĩ nhiên rồi. Giờ hãy ở lại đây với tôi, Jack. Khi cậu càng thư giãn thì cậu sẽ càng cởi mở trước những gợi ý. Đây chính là lúc cậu có thể bắt đầu viết lại cách cậu hành xử trong đời mình và tạo ra một khuôn mẫu cho việc làm một con người nhân ái hơn. Ở trạng thái này, gần như cậu sẽ trở thành một kiến trúc sư kiến tạo bản vẽ ý tưởng của mình. Và một khi bản vẽ đó hoàn thành trên nền toàn là trí tưởng tượng của cậu, thế giới bên ngoài có thể bộc lộ theo đúng với thiết kế riêng của cậu.”
“Cách diễn giải rất hay, anh Moe ạ. Như vậy nếu tôi suy ngẫm hằng ngày và vẽ ra những bức tranh sống tử tế và ân cần hơn trong lý trí của mình thì tôi sẽ biến nó thành hiện thực được?”
“Cậu sẽ không thể làm khác được – đó là một trong những quy luật quan trọng nhất của tự nhiên. Hãy suy ngẫm về cách cậu muốn đối xử với mọi người trong cuộc đời cậu, Jack ạ. Trên thực tế, hãy nhìn nhận bản thân khi đang hành động một cách nhân ái hơn trong những tình huống khó khăn vẫn thường xuyên xảy đến với cậu. Cậu cũng có thể thực hiện những suy ngẫm ‘mở lòng’, chẳng hạn tưởng tượng trái tim cậu là một đóa hoa, và khi đó hãy nhìn nó nở bung và lan tỏa tình yêu của nó ra vũ trụ.”
“Rất rõ ràng.”
“Thực hiện bài tập này hằng ngày sẽ giúp cậu chuyển từ chỗ chê trách và tìm lỗi ở những người quanh mình sang nhìn nhận họ với điểm mạnh của họ, bằng thái độ nhân ái và tình yêu thương chân thật. Cậu sẽ có thể nhận ra sự trong sáng của họ, và yêu quý con người thật của họ. Một cách quan trọng nữa để mở lòng là biết giúp đỡ. Chiến lược này cũng chỉ là lẽ thường, nhưng lẽ thường có là gì khác hơn những điều bình thường hiện nay,” Moe bình luận trong khi chỉnh lại kính râm.
“Tôi đồng ý. Tôi từng nghe một diễn giả nói rằng những điều dễ làm nhất cũng là những điều không dễ làm nhất.”
“Rất đúng. Cậu có thể tạo ra những bước nhảy lượng tử trong tình cảm của mình bằng cách biết phục vụ người khác. Cậu biết không cách tốt nhất để giảm đi những khổ đau cho chính mình là giảm khổ đau cho người khác. Cậu càng chân thành giúp đỡ những người khác thì trái tim sẽ càng đập theo một nhịp mới. Cậu càng dành cho người khác ý định chân thành nâng đỡ cuộc sống của họ lên một mức cao hơn thì thế giới sẽ càng ban thưởng cho cậu bằng cách nâng đỡ cậu. Việc ấy không hề khó – chỉ cần có cam kết và hiểu cách nó vận hành. Và tôi nhấn mạnh rằng giúp đỡ để mong được tưởng thưởng thì không thật sự là giúp đỡ. Antoine de Saint-Exupery đã nhận xét rất đúng khi viết: ‘Tình yêu thật sự bắt đầu ở nơi không mong nhận lại điều gì.’ Hãy suy nghĩ về điều đó, Jack – khi cậu mở lòng mình với người khác và chân thành giúp đỡ họ, điều đó giúp cậu cảm thấy thế nào?”
“Tôi cảm thấy rất vui,” tôi trả lời trong khi nghĩ đến những trường hợp hiếm hoi trước đây khi tôi biết quan tâm hơn đến hạnh phúc của người khác chứ không phải lợi ích của cá nhân mình.
“Đúng. Mỗi lần cậu làm được gì đó tốt đẹp cho người khác – và điểm này thật sự quan trọng – cậu không chỉ cải thiện cuộc sống của họ, cậu còn cải thiện giá trị của chính bản thân. Cậu càng vì người khác, cậu càng cảm nhận về bản thân mình tốt hơn ở cấp độ căn bản. Lòng tự trọng của cậu sẽ tăng lên và cậu sẽ cảm thấy tốt hơn về bản thân mình với tư cách một con người. Và ở cấp độ sâu thẳm bên trong, có gì đó sẽ bắt đầu thay đổi và phát triển. Cậu có biết đó là gì không?”
“Không.”
“Đó là lòng tự trọng của chính cậu, là tình yêu cậu dành cho chính mình.” Moe nhấp một ngụm nước trong bi đông và chìa cho tôi. “Uống một chút không?”
“Không, cảm ơn anh. Tôi vẫn bình thường.”
“Cái gì của tôi cũng là của cậu, Jack nhé.”
Tôi hiểu ý anh ấy là gì.
“Tôi dám cá cậu nghĩ tôi chưa bao giờ rời khỏi bãi biển này, phải không?” Moe hỏi, chuyển hướng cuộc trò chuyện.
“Tôi có băn khoăn về điều đó. Nhưng đây là một nơi rất tuyệt – tôi không ngạc nhiên nếu anh chưa bao giờ rời khỏi đây.”
“Chà, để tôi kể chuyện này với cậu. Mỗi sáng thứ Sáu, bạn tôi là Samantha lại ghé qua đây bằng chiếc xe tải không mui của cô ấy, và chúng tôi vào trong thị trấn. Chúng tôi dành thời gian còn lại của buổi sáng nấu ăn tại khu lưu trú dành cho những người vô gia cư. Đó là một trong những hoạt động quan trọng nhất đời tôi – nó tăng thêm ý nghĩa cho cuộc đời tôi và làm cho tôi cảm thấy mình là một thành viên có cống hiến cho xã hội. ‘Hạnh phúc đến từ việc hiến dâng cuộc đời mình để giúp đỡ người khác’ – tôi đã đọc về quan niệm đó trong nhiều cuốn sách, nhưng khi tôi bắt đầu sống như thế, tôi nhận ra người khác chính là khoản tiền chúng ta trả cho việc tồn tại trên hành tinh này. Xin hãy nhớ rằng bàn tay biết chìa ra nó mới đúng làm sao. Cá nhân tôi tin rằng giúp ích và tốt bụng với người chính là bàn tay thu nhận, và cho đi sẽ bắt đầu quá trình nhận về.”
“Vậy khi tôi về nhà, tôi cần chú ý hơn đến việc giúp đỡ người khác,” tôi nói với anh ấy. “Với bạn bè của mình, tôi có thể không đơn thuần chỉ là một người bạn và thật sự nghĩ về việc sẵn sàng giúp họ khi họ cần tôi nhất. Tôi có thể dành chút thời gian mỗi tuần để làm tình nguyện hoặc phục vụ cộng đồng. Tôi có thể hỗ trợ những người tôi quan tâm để đạt được giấc mơ của họ và sống cho chân lý cao nhất của họ, chứ không phải bận tâm xem tôi được gì từ việc đó. Tôi có thể tập cách sống cho đi bằng việc thực hiện những hành động ân cần và yêu thương những người lạ gặp trên phố. Sẽ rất thú vị khi trả tiền lệ phí cầu cho người ở ngay sau tôi khi đi qua cầu trên đường đi làm mỗi ngày. Sẽ rất tuyệt khi mua một tách cà phê cho ai đó tại quán tôi thường xuyên tới. Sẽ rất vui khi chia sẻ thêm về bản thân mình với những người xung quanh – tôi có thể để họ chen lên trước mình khi bị tắc đường và cười nhiều hơn mỗi ngày. Tôi thật sự cảm thấy giá trị của điều này, anh Moe ạ.”
“Đó là những ý tưởng tuyệt vời – đặc biệt việc ủng hộ những ước mơ của người khác và thực hiện những việc làm tốt cho những người xa lạ. Làm được những điều tốt cho mọi người mỗi ngày nghe có vẻ là một chiến lược đơn giản, nhưng đó là một trong những điều tất cả chúng ta thường quên không làm. Tôi luôn tin rằng một cuộc sống cao cả được đo không phải bằng số thập kỷ mà bằng thành tích. Nhưng tôi cần nói rằng cho đến giờ, cách tốt nhất tôi đến được nơi tôi có thể thể hiện tình yêu thương vô hạn của mình dành cho người khác chính là đến được nơi tôi thể hiện tình yêu thương vô hạn cho chính mình. Jack, tôi hứa rằng cuộc sống của cậu sẽ thay đổi sang một nơi hoàn toàn mới nếu cậu thực hành nghệ thuật yêu thương bản thân.”
“Tôi thật sự muốn yêu thương mình hơn nữa,” tôi nói. “Cho nên anh nói rằng tôi không thể dành tình yêu thương cho người khác nếu tôi không cảm nhận được tình yêu đích thực dành cho chính mình phải không?”
Anh ấy gật đầu. “Đúng. Yêu thương bản thân chính là nhiên liệu để thúc đẩy thay đổi cá nhân và giúp cậu trở thành một con người nhân ái hơn với người khác.”
“Trong mấy ngày qua, tôi đã nghĩ rất nhiều về việc yêu thương bản thân, anh Moe ạ. Tôi nghĩ tôi đã yêu chính mình, nhưng tôi càng đi sâu hơn, tôi càng nhận ra rằng có rất nhiều phần trong tôi mà tôi phủ nhận. Tôi nghĩ trong chính mình có sự giận dữ rất lớn đối với một vài việc đã xảy ra trong cuộc đời tôi. Và tôi chỉ mới nhận thức được nó và cách nó thấm sâu vào mỗi tương tác mà tôi có với những người khác, cũng như cách tôi sống với chính mình.”
“Chà, cậu cần vượt qua điều đó. Hầu hết chúng ta đều có sự giận dữ mà ta không hề cảm thấy và trút nó ra thế giới, làm méo mó mọi việc chúng ta làm và con người chúng ta. Nó thậm chí còn lôi kéo người khác vào cuộc sống của chúng ta và những người này cũng thể hiện sự giận dữ của họ khi họ có liên hệ với ta. Cho nên cậu cần gạt bỏ thái độ giận dữ làm xơ cứng trái tim cậu; sau đó cậu cần vượt qua cảm giác buồn chán kéo theo sau. Tiếp đến, cậu cần vượt qua sự sợ hãi và hối tiếc vốn là những tầng nấc tiếp theo bao phủ trái tim cậu. Và chỉ khi đó cậu mới có thể tìm thấy sự tha thứ cần có để tiến lên. Cậu biết rằng tha thứ là một việc cậu làm cho chính mình, phải không?”
“Thật vậy sao?”
“Phải. Toàn bộ những nỗi đau trước kia của cậu vẫn chưa được bỏ qua vẫn đè nặng trên vai cậu, ghìm cậu xuống khi cậu cố gắng sống tiếp. Khi cậu thực hiện việc khắc phục bên trong liên quan tới việc vượt qua những nỗi đau đó bằng cách cảm nhận cơn giận của chính mình và sau đó trải nghiệm nỗi buồn đang diễn ra để đi đến chỗ tha thứ, cậu sẽ hất bỏ được những con khỉ đeo bám trên lưng này – một lần và mãi mãi. Một gánh nặng khủng khiếp được gỡ bỏ, một sự nhẹ nhàng mới mẻ bước vào thế giới của cậu, và khi đó cậu có thể tiến tới và đem ánh sáng của mình ra với thế giới. Hãy nhớ, cậu không thể đi tới bước thứ hai khi vẫn còn một chân ở bước thứ nhất, và mắc kẹt trong những vết thương của quá khứ chính là mắc kẹt ở bước thứ nhất. Hãy tiến sâu hơn nữa, Jack ạ, và giải phóng quá khứ của mình. Sớm muộn cậu sẽ tới bước thứ hai, rồi thứ ba. Cuối cùng sẽ đến một ngày cậu về tới nhà.”
“Và hành trình cuộc đời sẽ thật sự là chuyến đi về nhà,” tôi nói. “Cha Mike đã dạy tôi điều đó.”
“Một lần nữa Cha Mike nói đúng. Tôi cũng rất thích những gì Mark Twain nói: ‘Tha thứ là mùi hương của hoa violet tỏa ra trên gót chân giẫm nát nó’,” Moe nói và cười tươi.
“Ôi, thật hay!” Tôi nhiệt thành đáp.
“Cậu thấy đấy, Jack, tha thứ không phải là bỏ qua những gì ai đó làm với cậu trong quá khứ – nó chính là chấp nhận điều ấy và nhận ra rằng họ chỉ làm đau cậu bởi vì họ đang ở một trạng thái sợ sệt nào đó. Khi tôi thực hiện việc thay đổi bên trong mình bằng cách chấp nhận điều gì đó khiến tôi đau trong cuộc đời, tôi thường đọc Kinh Xin ơn thanh thản, nội dung thế này: ‘Chúa ban cho con sự thanh thản để chấp nhận những gì con không thể thay đổi, lòng can đảm để thay đổi những gì con có thể, và trí tuệ để nhận biết sự khác biệt”.
“Đó là một cách sống rất tiến bộ, anh Moe – nhìn nhận ai đó làm anh đau như là kẻ đang sống trong trạng thái sợ sệt.”
“Nhưng tôi thấy điều đó đúng. Trong cuộc đời, hoặc cậu ở trong trạng thái yêu thương…”
“Hoặc trong trạng thái sợ sệt,” tôi ngắt lời.
“Đúng, sao cậu biết điều đó? Lại Cha Mike phải không?”
“Vẫn là Cha Mike,” tôi mỉm cười.
“Chà, ông ấy biết rõ mình đang nói gì. Nếu cậu không hành động xuất phát từ tình yêu thương dành cho người khác – và người đó có thể là bất kỳ ai từ mẹ cậu đến một người xa lạ – thì cậu sẽ hành động do sợ hãi. Cho nên ai đó làm cậu đau vì họ sợ hãi ở một cấp độ rất sâu.”
“Tôi nghĩ một ví dụ sẽ giúp tôi ở điểm này, anh Moe. Đây là một khái niệm rất tinh vi và tôi thấy khó tiếp thu vào đầu,” tôi thừa nhận, trong khi cùng tắm nắng với anh ấy trên cát.
“Không hề gì. Giả sử cậu đang điều hành một doanh nghiệp và một trong những nhân viên của cậu lấy trộm của cậu rất nhiều tiền.”
“Điều đó thật khó tha thứ.”
“Nhưng anh ta làm việc đó vì sợ hãi, cho nên tại sao cậu lại không thể tha thứ cho anh ta chứ?”
“Anh ta hành xử vì sợ hãi như thế nào chứ? Cái gã đã lấy tiền của tôi ấy!” “Một người hoặc sẽ hành xử xuất phát từ tình yêu thương hoặc vì sợ hãi, có đúng không nào?” Moe hỏi một cách châm biếm. “Sợ hãi không nhất thiết phải là sợ cho sự an toàn của cá nhân. Đó là một dạng sợ hãi. Có nhiều dạng khác không chế chúng ta ở những cấp độ khác nhau. Chúng ta có thể sợ bị lợi dụng. Chúng ta có thể sợ bị xem là ngu ngốc. Chúng ta có thể sợ bị bỏ rơi. Chúng ta có thể sợ không có nơi nương tựa. Chúng ta có thể sợ bị phản bội.”
“Vậy thì nỗi sợ nào có thể là động cơ cho hành vi ăn cắp này từ ví dụ của tôi?” Tôi hỏi, cảm thấy tò mò trước triết lý mà tôi đang nghe.
“Nó có thể là nỗi sợ bị túng thiếu – có thể người đó không nhận thức được rằng thế giới của chúng ta thật sự cực kỳ giàu có và sự giàu có của nó tuôn chảy trong cuộc đời khi người ta thoát khỏi nỗi sợ rằng mình không có đủ mọi thứ. Có thể anh ta có niềm tin bén rễ rất sâu rằng mình không thể sống một cuộc sống sung túc nếu anh ta làm việc chăm chỉ và ứng xử lịch thiệp với mọi người – cho nên anh ta ăn cắp tiền của cậu. Hoặc có thể anh ta sợ không đủ khả năng làm một con người và làm nhân viên của cậu – cho nên anh ta sợ bị sa thải. Anh ta cần tiền để nuôi sống gia đình mình, cho nên anh ta ăn cắp tiền của cậu. Hành vi của anh ta rõ ràng là sai trái, và cách hành xử của anh ta không thể tha thứ, nhưng anh ta đang sợ hãi. Anh ta thấy khiếp sợ, và điều này xảy ra ở một cấp độ tâm lý rất sâu. Cậu có trừng phạt một đứa trẻ khiếp sợ không?”
“Không, tôi nghĩ là không.”
“Chà, cậu sẽ làm gì nào?” Moe hỏi.
“Tôi sẽ dành cho đứa trẻ đó sự yêu thương – tôi hỗ trợ nó, an ủi nó, và giúp đỡ nó.”
“Chính xác. Và đó chính là những gì cậu cần làm với người đã đánh cắp tiền của cậu. Cậu tha thứ cho anh ta, giúp đỡ anh ta, và cho anh ta thấy tình yêu thương của mình.”
“Tôi thể hiện tình yêu thương với anh ta ư?” Tôi hỏi vẻ không tin.
“Phải, lý tưởng là như vậy. Và nếu cậu làm được, cậu đang hành xử ở một cấp độ giác ngộ và sức mạnh cá nhân cực kỳ cao siêu khiến cuộc đời cậu thật sự là niềm vui. Ở trạng thái này, những kho báu kỳ diệu nhất sẽ tìm đến với cậu mỗi ngày. Trong trường hợp gã kẻ cắp của chúng ta, chí ít, cậu cần tha thứ cho anh ta nếu cậu muốn tiến về phía trước trong cuộc đời mình. Vượt qua được việc anh ta làm cậu đau, chấp nhận rằng mọi việc đã xảy ra, và sau đó gạt bỏ nó khỏi hệ thống của cậu là điều rất quan trọng. Để thực sự tiến về phía trước, cậu phải để nó qua đi và hiểu rằng sự cố này mang theo nó một món quà tương ứng nào đó. Có một cơ hội và một bài học trong nỗi đau mà cậu phải chịu – hãy tiếp nhận bài học và tiến tới.”
“Cuộc sống là một trường học dạy cách trưởng thành, phải không?”
“Thật sự là như vậy,” Moe đáp.
“Tôi cần thực hiện việc gạt bỏ mà anh vừa nói đến nhiều hơn nữa bởi vì dường như tôi lặp lại những điều người khác đã làm với tôi trong quá khứ – nó giống như một sự ám ảnh. Nó khiến tôi chán ngán và hút cạn năng lượng của tôi. Đôi khi, tôi chỉ muốn đi ngủ và quên hết mọi việc mà tôi thấy lo lắng,” tôi tâm sự thành thực.
“Tôi có cảm giác rằng cậu thật sự không biết cậu hạnh phúc đến nhường nào, Jack ạ. Tôi khuyên cậu hãy nhìn nhận những điều tốt đẹp trong cuộc đời mình. Điều đó làm cho tôi nhớ đến một câu ngạn ngữ xưa thế này: ‘Tôi than khóc bởi vì chân tôi không đi giày cho tới khi tôi nhìn thấy người không hề có chân’”
Những lời đó gây ấn tượng với tôi. Tôi cảm thấy cảm xúc dâng lên trong tôi.
“Cuộc sống của chúng ta có thể thay đổi khi chúng ta nhận thức rõ hơn về tất cả những điều tích cực mà chúng ta sống cùng,” Moe tiếp tục: “khi chúng ta bắt đầu sống với tầm nhìn rộng hơn và hiểu rõ hơn về chân lý. Vì thế rất ít người trong chúng ta thật sự biết chân lý về cuộc sống của mình – chúng ta mắc kẹt trong những câu chuyện của chính mình. Như chúng ta vừa thảo luận, chúng ta bị kẹt trong những điều xảy đến với chúng ta một, hai hay mười năm trước. Jack này, cách đây nhiều năm, tôi cũng thường mất cả ngày trời lo lắng về những điều người khác làm với mình. Tôi làm cho việc bé xé ra to. Tôi nghĩ về việc trả thù và khiến cho những người ấy phải trả giá vì những gì họ đã làm với tôi. Đó là một cách sống rất nhỏ nhen, tôi sẽ nói với cậu về điều đó.”